راه آهن ایران مسیر ریلی است که از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق ایران زمین را به هم پیوند میزند و قدمت احداث آن به بیش از یک قرن می‌رسد. این خطوط ریلی در سال‌های دور به وسیله پیمانکاران آمریکایی و اروپایی تکمیل شده است و از زمان بهره‌برداری تا به امروز، میزبان قطارهای مسافربری و باربری بوده که همه روزه در بین شهرهای مختلف ایران در حرکت هستند.
جالب است بدانید که نام این اثر ریلی شگفت‌انگیز در سال ۱۴۰۰ هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران در یونسکو به ثبت رسیده، تا راه آهن ایران نیز در بین آثار تاریخی جاودانه به ثبت برسند. در ادامه، تاریخچه شکل‌گیری این بنای تاریخی و سازه‌ای حرفه‌ای را جهت شناخت بیشتر برایتان ارائه کرده‌ایم.
تاریخچه راه آهن سراسری ایران
راه آهن سراسری ایران که به عنوان راهِ آهنی نیز در زمان قدیم شناخته می‌شده، مسیر ریلی است که در دوران رضاشاه و با هدف اتصال بندر ترکمن یا بندر شاه به دریای خزر و بندر امام خمینی یا بندر شاپور به خلیج‌فارس ساخته شده. این مسیر ریلی گسترده در طول سال‌های بعد از شروع به کارش به مرور گسترش پیدا کرده و سایر شهرهای ایران مانند سمنان، مشهد، تبریز، قزوین، یزد، کرمان اصفهان و زنجان را به هم متصل کرده است.
البته، بیش از ۲۳۰ کیلومتر از مسیر ریلی گسترده ایران در دوران پادشاهان قاجار ساخته شده بود؛ اما در نهایت با روی کار آمدن رضاخان این پروژه تکمیل شد و نقشه راه آهن ایران به شکل امروزی درآمد.
راه آهن سراسری ایران چگونه ساخته شد؟
قدمت ساخت اولین خط راه آهن ایران به سال‌های دور و دوران قاجار می‌رسد. در زمان، حکومت ناصرالدین‌شاه، بارها انگلیسی‌ها و روسی‌ها، برای احداث مسیر ریلی ایران و دریافت امتیاز آن تلاش کرده بودند، اما در نهایت در سال ۱۲۶۵ این فرانسوی‌ها بودند که توانستند امتیاز تأسیس خط راه آهن ایران را از آن خودشان کنند.
اما در طول سال‌های بعد از آن، بارها روس‌ها در زمینه اجرای این قرارداد کارشکنی کردند، تا در نهایت در سال ۱۲۹۱ شمسی، مجلس و پادشاه وقت ایران، قرارداد ساخت خط ریلی راه آهن را در منطقه شمال غربی کشور با پیمانکاران روسی امضا کردند.
راه آهن سراسری ایران توسط چه کسی ساخته شد؟
در سال ۱۲۹۱ شمسی، ایران قرارداد ساخت خط ریلی راه آهن را در منطقه شمال غربی کشور با پیمانکاران روسی امضا کرد. تا سه سال سال بعد از امضای این قرارداد، ساخت خط ریلی میان جلفا و تبریز ادامه داشت. با توجه به اینکه احداث این مسیر ریلی همزمان با جنگ جهانی اول بود، دولت روس خط راه آهنی به طول ۴۱۹ کیلومتر در مرز ایران با ترکیه را راه‌اندازی کرد که در حدود ۱۵۰ کیلومتر آن داخل خاک ایران قرار داشت.
در این زمان، از خطوط راه آهن داخل ایران استفاده‌های نظامی می‌شد. تا اینکه در روز ۲۳ مهر سال ۱۳۰۶ شمسی و پس از به حکومت رسیدن رضاخان، پیمانکاران آمریکایی مسئول احداث این راه آهن نظامی شدند و خطوط ریلی از شمال تا جنوب ایران و از بندر گز در جنوب دریای خزر تا بندر امام خمینی در خلیج‌فارس کشیده شد.
هزینه ساخت راه آهن سراسری ایران از کجا تأمین شد؟
هزینه ساخت راه آهن سراسری برای ایران بسیار بالا بود و هیچ سرمایه‌گذاری خارجی برای این موضوع وجود نداشت. به همین دلیل، بخش عمده‌ای از هزینه ساخت این مسیر ریلی از طریق مالیات بر چای، قند و شکر که در سال ۱۳۰۴ تصویب شد تأمین می‌شد و در نهایت در صورت کمبود بودجه، دولت از وام‌های بانکی و اعتبارات دولتی برای تأمین هزینه‌های احداث راه آهن استفاده می‌کرد.
طول راه آهن سراسری ایران چقدر است؟
مسیر و طرح اولیه برای ساخت راه آهن سراسری شمال به جنوب ایران و برای مسافتی در حدود ۱۳۰۰ کیلومتر در نظر گرفته شده بود. در حال حاضر در نقشه راه آهن سراسری ایران، این مسیر ریلی طولی حدود ۱۴۰۰ کیلومتر دارد و شهرهای مختلف کشور را از شمال تا جنوب ایران به هم متصل می‌کند.
ایستگاه‌های راه آهن سراسری ایران
راه آهن سراسری ایران دارای ۸۹ ایستگاه است. این مسیر ریلی از کوهستان‌های البرز و گردنه فیروزکوه عبور می‌کند و پس از پشت سر گذاشتن ورامین به تهران می‌رسد. ادامه این مسیر ریلی از قم و اراک می‌گذرد و پس از آن مسیرهای متعددی به سمت قائم‌شهر، گدوک، گرمسار، لرستان، دورود، شهبازان و اندیمشک را طی می‌کند، تا به شهر خونگرم خوزستان برسد. در نهایت این مسیر پر پیچ و خم آهنی مه بندر امام خمینی و کرانه خلیج‌فارس می‌رسد و شمال تا جنوب ایران را به هم متصل می‌کند
البته، دزفول و اهواز، کرمان تا تبریز، کاشان و یزد و خرمشهر و اصفهان از دیگر مقاصدی هستند که ایستگاه‌های راه آهن سراسری ایران در آنها قرار دارند. با خرید بلیط قطار فوری می‌توانید عازم یکی از این مقاصد شوید و یکی از بهترین سفرهای زمینی عمرتان را تجربه کنید.
راه آهن سراسری ایران در یونسکو
ایران میزبان آثار تاریخی متعددی در یونسکو است و نام راه آهن سراسری ایران نیز به دلیل قدمت و وسعتش در بین فهرست میراث جهانی یونسکو دیده می‌شود. رویدادهای جهانی یونسکو، همه ساله طبق برنامه‌ریزی خاصی برگزار می‌شود؛ اما در سال ۱۹۹ و با شیوع همه‌گیری کرونا، این رویداد یک سال به تأخیر افتاد و در تیر ماه ۱۴۰۰ هجری شمسی برگزار شد.
در این سال و همزمان با برگزاری چهل و چهارمین اجلاس یونسکو در کشور چین، پرونده ثبت میراث صنعتی راه آهن سراسری ایران به همراه ۳۹ اثر جهانی دیگر مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت، این مسیر طولانی و پرپیچ و خم موفق شد که رأی داوران را در این اجلاس به دست بیاورد.
سخن پایانی
ایران میزبان آثار تاریخی شگفت‌انگیزی است که هر کدام از آنها قدمت ساخت بالایی دارند. یکی از این آثار تاریخی ارزشمند که هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرد، مسیر ریلی است که از شما تا جنوب ایران کشیده شده و حدود ۱۴۰۰ کیلومتر طول دارد.
کشورهای زیادی قصد دریافت امتیاز ساخت این مسیر ریلی را از دوران قاجار داشتند و با وجود کارشکنی‌های متعدد، سرانجام در دوران رضاخان پهلوی ساخت این مسیر ریلی توسط پیمانکاران آمریکایی انجام شد، تا ایران مالک طولانی‌ترین راه آهن جهان شود. برای سفر در این مسیر طولانی و پرپیچ و خم می‌توانید رزرو بلیط قطار را انجام داده و برای دیدن جاذبه‌های ایران عازم یکی از شهرهای جنوبی، شمالی، شرقی یا غربی کشور شوید.
دیدگاهتان را بنویسید