هنگامی که هواپیمایی آغاز به کار می‌کند، لازم است تا تمامی اطلاعات پرواز ضبط شده تا در صورت بروز سانحه هوایی، علت آن مورد بررسی قرار گیرد؛ جعبه سیاه هواپیما همین دستگاه بوده و وظیفه ضبط اطلاعات پرواز را دارد. این دستگاه مهم دقیقا چه کاری انجام می‌دهد و در کدام قسمت هواپیما قرار می‌گیرد؟ در ادامه خواهید خواند.
همه چیز درباره جعبه سیاه که باید بدانید
احتمالا همه افراد برای یکبار هم که شده، نام این دستگاه مهم، یعنی جعبه سیاه را شنیده‌اند. درصورتی‌که حادثه ناگواری برای هواپیما رخ دهد، محققان می‌توانند با بررسی جعبه سیاه هواپیما، علت را شناسایی کرده تا از بروز حادثه تکراری جلوگیری کنند. ازآنجایی‌که جعبه سیاه، تمامی اطلاعات را در خود جمع‌آوری و ضبط می‌کند، لذا می‌تواند در این راستا به‌خوبی عمل کند.
جعبه سیاه هواپیما چیست؟
آیا جعبه سیاه واقعا جعبه‌ای سیاه‌رنگ است؟ لازم است بدانید که جعبه سیاه درواقع اصطلاحی برای قطعه‌ای در هواپیما بوده که اطلاعات را ضبط می‌کند. این دستگاه هارد دیسکی بوده که بسیار تقویت شده و مدام در حال ثبت اطلاعات پرواز است.
از زمانی که در جنگ جهانی دوم، این دستگاه توسط بریتانیایی‌ها، درون جعبه سیاه قرار گرفته، روی این ضبط کننده الکترونیکی اطلاعات پرواز، نام جعبه سیاه گذاشتند. برخی دیگر بر این باورند که علت نام‌گذاری این قطعه به این دلیل است که پس از بروز حادثه، این هارددیسک، سوخته و سیاه می‌شود. البته لازم است بدانید که جعبه سیاه در میان عموم مردم به این نام شناخته می‌شود و متخصصان آن را تحت این عنوان نمی‌خوانند.
معرفی جعبه سیاه هواپیما
شاید برایتان جالب باشد بدانید که در هواپیما، دو جعبه سیاه وجود دارد؛ دستگاه اف دی آر یا Flight Data Recorders و دستگاه سی وی آر یا Cockpit Voice Recorder. دستگاه اف دی آر وظیفه ضبط کردن اطلاعات فنی را بر عهده داشته و دستگاه سی وی آر صدا‌های کابین و هواپیما را ضبط و نگهداری می‌کند.
تمامی این اطلاعات درون این دو جعبه که تحت عنوان واحد‌های حافظه مقاوم در برابر حادثه شناخته می‌شوند، ضبط و نگهداری خواهند شد تا در صورت بروز حادثه، بازرسان و محققان بتوانند به این اطلاعات دسترسی داشته و علت حادثه را دریابند.
جعبه سیاه چه رنگی دارد؟
همان‌طور که گفتیم، این قطعه به رنگ سیاه نیست و رنگ واقعی آن، نارنجی روشن است. ازآنجایی‌که این رنگ در بروز شرایط بحرانی آشکارا نمایان شده و به‌راحتی قابل‌رؤیت است، رنگ نارنجی روشن را برای این قطعه در نظر گرفته‌اند. همچنین ازآنجایی‌که هنگام بروز حادثه، ممکن است این قطعه به اطراف پرت شود، یافتن آن با این رنگ، برای جست‌وجو کنندگان راحت‌تر خواهد بود.
چرا اتفاقی برای جعبه سیاه هواپیما نمی‌افتد؟
شاید این سؤال برایتان مطرح شود که چرا هنگام بروز حادثه‌های عظیم و سهمناک، اتفاقی برای جعبه سیاه رخ نمی‌دهد. حقیقت این است که در بسیاری از مواقع، تمامی قسمت‌های هواپیما در سوانح هوایی، از بین می‌روند و تنها بخش باقی‌مانده از آن، واحد‌های حافظه مقاوم در برابر سانحه است.
این واحد‌ها در جعبه‌ای به شکل مستطیل و با رنگ سیاه قرار داده می‌شوند. این جعبه از سه‌لایه تشکیل شده که این لایه‌ها می‌توانند مقاومت بسیار بالایی در برابر ضربه‌های بسیار سنگین، حرارت‌های بالا و همچنین فشار‌های زیاد از خود نشان دهند.
اولین لایه بیرونی این جعبه، محفظه‌ای آلومینیومی شکل است. در دومین لایه، عایق حرارتی که ماده‌ای خشک بوده، با ضخامت ۲.۵۴ سانتی‌متر قرار گرفته که می‌تواند محفظه را از حرارت زیاد آتش‌سوزی هواپیما در اثر حادثه، حفظ کند. در آخرین لایه، پوسته فولادی ضدزنگ است که ۶ میلی‌متر قطر داشته و قطعه الکترونیکی را محافظت می‌کند.
مقاومت بالای این لایه‌های محافظ است که می‌تواند قطعه الکترونیکی ضبط کننده اطلاعات پرواز را به طور کامل حفظ کند. روی این لایه‌ها آزمایش‌های زیادی صورت‌گرفته تا در نهایت توانسته‌اند ایمنی لازم را برای این قطعه ایجاد کنند.
آیا ممکن است جعبه سیاه هواپیما آسیب ببیند؟
لازم به ذکر است که جعبه سیاه هواپیما می‌تواند حرارت‌های شدید؛ یعنی تا ۱۱۰۰ درجه سلسیوس گرما و همچنین فشار آب تا عمق ۶ هزارمتری را تحمل کند، اما در برخی از مواقع نیز این قطعه می‌تواند آسیب‌دیده و حافظه آن با مشکل مواجه شود.
البته در بسیاری از مواقع، جعبه سیاه هواپیما هرگز پیدا نشده و محققان نتوانسته‌اند علت سقوط هواپیما را پیدا کنند. از اصلی‌ترین معایب جعبه سیاه این است که بدون دسترسی فیزیکی به آن، نمی‌توان به اطلاعات ذخیره شده این قطعه الکترونیکی دست پیدا کرد.
ظرفیت ذخیره‌سازی اطلاعات جعبه سیاه چقدر است؟
این قطعه قرار است تمامی اطلاعات پرواز از جمله ارتفاع، زمان، سرعت و همچنین صدا‌ها را ضبط کند. به همین دلیل برای این واحد ضبط کننده اطلاعات فنی پرواز ظرفیتی معادل ۲۵ ساعت ضبط اطلاعات در نظر گرفته‌اند که این معادل طولانی‌ترین پرواز در جهان است.
البته لازم به ذکر است که بخش ضبط کننده صدا‌های کابین و هواپیما، تنها قادر است تا دو ساعت از این صدا‌ها را ضبط و نگهداری کند. پس از آنکه حافظه این بخش پر شد، این دستگاه اطلاعات قدیمی‌تر موجود را حذف کرده و اطلاعات جدید را ضبط می‌کند.
جعبه سیاه هواپیما در کجای هواپیما قرار دارد؟
دو جعبه سیاه درون هواپیما قرار دارد که وظیفه آن‌ها ضبط صدای کابین و اطلاعات مربوط به پرواز است، اما این جعبه برخلاف تصور عموم، در قسمت جلویی هواپیما قرار نگرفته است و بخش انتهایی هواپیما برای تعبیه این دستگاه در نظر گرفته شده است.
دلیل این جاگیری این است که در سوانح هواپیمایی، نوک هواپیما بیشترین آسیب را می‌بیند، چرا که با سرعت بیشتری سقوط می‌کند. این در حالی است که بخش‌های انتهایی هواپیما با سرعت کمتری سقوط کرده و میزان آسیب‌دیدن این بخش کمتر از قسمت جلویی هواپیما است. ازاین‌جهت، جعبه سیاه را در انتهای هواپیما قرار می‌دهند تا هنگام بروز حادثه، کمترین آسیب را ببیند.
بعد از پیداکردن جعبه سیاه چه اتفاقی می‌افتد؟
پس از آنکه جست‌وجو کنندگان جعبه سیاه، آن را پیدا کردند، عملیات برای بررسی علت سقوط حادثه آغاز می‌شود. پس از آنکه دو جعبه سیاه هواپیما پیدا شد، به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند تا اطلاعات ذخیره شده آن، دانلود و سپس بررسی شوند. فرایند بررسی اطلاعات جعبه سیاه می‌تواند تا ماه‌ها نیز به طول انجامد؛ زیرا برای پشت سر گذاشتن این فرایند، لازم است تا از نرم‌افزار‌ها و سخت‌افزار‌های خاصی استفاده شود.
چنانچه این قطعه آسیب‌ندیده باشد، بازرسان و محققان به‌راحتی می‌توانند اطلاعات ذخیره شده را دانلود کنند، اما در صورت آسیب‌دیدن جعبه سیاه، باید در ابتدا واحد حافظه خارج و تمیز شود و سپس به سیستم‌های مربوط متصل گردد.
زبان جعبه سیاه چیست؟
زبان انگلیسی به‌عنوان زبان رسمی جعبه سیاه شناخته شده است و زبان فرانسه نیز زبان دوم جعبه سیاه محسوب می‌شود، چرا که هنوز در هوانوردی از آن استفاده می‌کنند.
مخترع جعبه سیاه کیست؟
ایده ساخت این قطعه مهم توسط دکتر دیوید وارن که دانشمندی استرالیایی بود، در سال ۱۹۵۴ شکل گرفت. او با مطرح‌کردن این ایده بر آن بود تا به کمک اختراع این وسیله، محققان بتوانند تمامی صدا‌های درون کابین و اطلاعات را ضبط کرده و امکان بررسی علت حادثه، را داشته باشند.
اولین نسخه از این قطعه در اواخر دهه ۵۰ میلادی توسط دکتر دیوید وارن در استرالیا ساخته شد، اما در ابتدا این دستگاه در استرالیا مورد اقبال واقع نشد، آن هم به‌این‌علت که در استرالیا، حادثه‌های هوایی به‌ندرت اتفاق می‌افتاد.
رفته‌رفته اما این دستگاه توانست جایگاه خود را پیدا کند و در نهایت، در سال ۱۹۶۷، قرارگیری دو جعبه سیاه در هواپیما در استرالیا، الزام گشت.
جعبه سیاه؛ فاش کننده اسرار حادثه هواپیما
اغلب نتایج بروز حادثه‌های هوایی بسیار سهمگین بوده و با تلفات جانی بسیاری همراه است. به همین دلیل آگاهی از علت بروز حادثه، می‌تواند به جلوگیری از رخداد مجدد آن در پروازهای بعدی کمک کند. وجود جعبه سیاه درون هواپیما با ضبط اطلاعات پرواز و صدای کابین، به بررسی این علت کمک می‌کند. درواقع این دستگاه می‌تواند تمامی آنچه که در پرواز گذشته است را برملا سازد. با خرید بلیط هواپیما از سرویس بلیت سفر اسنپ، بهترین تجربه پروازهای داخلی و پروازهای خارجی را خواهید داشت.
سؤالات متداول
– در هواپیما چند جعبه سیاه وجود دارد؟
درون هر هواپیما، دو جعبه سیاه، یکی برای ضبط اطلاعات فنی و دیگری برای ضبط صدای کابین و هواپیما قرار دارد.
– محل قرارگیری جعبه سیاه در هواپیما کجاست؟
جعبه سیاه یا همان واحد‌های حافظه مقاوم در برابر حادثه در قسمت عقب هواپیما تعبیه می‌شوند.
– آیا جعبه سیاه آسیب‌پذیر است؟
جعبه سیاه هواپیما به‌گونه‌ای ساخته شده که در سخت‌ترین شرایط سالم بماند، اما در اثر بروز حادثه‌های بسیار سهمگین، این دستگاه می‌تواند متحمل آسیب شود.
– جعبه سیاه چه رنگی است؟
این قطعه به رنگ نارنجی روشن است.
دیدگاهتان را بنویسید