فهرست مطالب
پل ورسک یکی از معروف‌ترین و از جاذبه‌های گردشگری استان مازندران محسوب می‌شود. پل ورسک از بنا‌های تاریخی ایران است و به دلیل طراحی خاص و معماری منحصر به فرد، شهرت زیادی دارد. پروژه این شاهکار مهندسی با هدف عبور و مرور قطار‌ها به سمت شمال کشور در سال ۱۳۱۳ کلید خورد و ساخت آن تا سال ۱۳۱۵ ادامه یافت. پل ورسک به عنوان معروف‌ترین پل راه آهن ایران در سال ۱۳۵۶ به ثبت ملی رسید.
این پل از نفیس‌ترین سازه‌های مهندسی راه آهن است و ساخت آن توسط شرکتی دانمارکی پی‌ریزی شده است. ارزش تاریخی، فنی و مهندسی این پل زمینه را برای ثبت آن در میان دیگر آثار ملی فراهم نمود. این پل دارای تاریخچه مهمی است که در ادامه شما را با این پل آشنا می‌کنیم.
تاریخچه پل ورسک
در کنار نقش اثر‌گذاری که پل ورسک در اتصال جنوب به شمال کشور دارد، اثرات تعیین‌کننده وجود این پل در جنگ جهانی دوم سبب اطلاق نام “پل پیروزی” به این اثر تاریخی شده است. می‌توان به جرئت اعتراف کرد که پل ورسک در تعیین سرنوشت دنیا طی جنگ جهانی دوم دخیل بوده است. به ادعای برخی کارشناسان، عدم وجود این پل بستر حکومت رانی نئونازی‌ها و افراد وابسته به هیتلر را در دنیای امروز مهیا می‌ساخت. این پل وسیله‌ای برای کمک‌رسانی به اتحاد جماهیر شوروی در جنگ جهانی دوم بود و به همین دلیل لقب پل پیروزی به این شاهکار تاریخی اعطا شد. به ادعای سردمداران متفقین، بدون حضور پل راه آهن ورسک، نقشه جهان دستخوش تغییراتی می‌شد.
ایران با توجه به برخورداری از خطوط راه آهن گسترده و چاه‌های نفت وسیع، به عنوان کشور واسطه محل جابجایی مهمات و تسلیحات بین نیرو‌های متفقین در جریان جنگ جهانی دوم بود. در این بازه زمانی نیرو‌های روس در اتحاد با قوای انگلیس قصد مبارزه با هیتلر و همراهانش را داشتند و به همین دلیل از امکانات جغرافیایی ایران برای ضربه زدن به نیرو‌های آلمان نازی بهره گرفته می‌شد.
دلیل نام‌گذاری پل ورسک چیست؟
نام پل ورسک از نام روستایی که پل در آن واقع شده گرفته شده است. روستای ورسک که در مجاورت ناحیه احداث پل قرار دارد، در زمان ساخت این بنای تاریخی تنها ۲۰ خانوار را در خود جای داده بود. روستای ورسک در گذشته با نام عباس آباد شناخته می‌شود و امروزه به ورسک عباس‌آباد معروف است. بعد از ساخت پل ورسک، کم‌کم به جمعیت این منطقه اضافه شد.
درختچه‌های ورس به شکل انبوه، ناحیه پشتی پل را فرا گرفته‌اند و دلیل اصلی نام‌گذاری این پل نیز به وجود درختچه‌هایی در این منطقه نسبت می‌یابد. به روایت دیگر نام یکی از مهندسانی که در طراحی و ساخت این پل شراکت داشته، شژووسک بوده و به همین دلیل برخی معتقد هستند که نام پل برگرفته از نام این مهندس اهل بوهم است و با کمی تغییر به این حالت در آمده است.
پل ورسک کجاست؟
پل ورسک در حد فاصل خطوط راه آهن سراسری تهران – شمال قرار دارد و جزء مناطق دیدنی استان مازندران به شمار می‌آید. روستای ورسک در شهرستان سواد کوه واقع شده و پل ورسک نیز در مسیر راه آهن خطوط شمالی کشور بر روی دره ورسک یا عباس‌آباد بنا شده است. عظمت؛ زیبایی و ظرافت ساخت پل ورسک به شکل خیره‌کننده، چشم هر بیننده‌ای را به خود معطوف می‌کند. پل ورسک تا شهرستان قائم شهر ۸۵ کیلومتر و تا قسمت جنوبی شهرستان زیر آب حدود ۴۵ کیلومتر فاصله دارد.
برای رسیدن به پل ورسک در صورتی که از جانب تهران راهی شوید باید در مسیر جاجرود و گیلاوند برانید و پس از انتخاب محور فیروزکوه به سمت این منطقه حرکت کنید. با عبور از فیروزکوه، روستا‌های گدوک و شورآب را نیز پشت سر بگذارید تا سرانجام به روستای ورسک و نمای پرجلوه پل ورسک برسید. روستای ورسک در شهرستان سواد کوه استان مازندران قرار دارد.
مراحل ساخت پل ورسک
برای عکس‌برداری و نقشه‌برداری از کوه‌های البرز، بهترین مهندسان و طراحان اهل اروپا به منطقه اعزام شده و پس از ارزیابی کامل، محل عبور خط راه آهن را روستای عباس آباد یا ورسک فعلی اعلام کردند. در آغاز بنا بر این بود که خط راه آهن از روستای ورسک و کوه‌های البرز بگذرد و تا تونل گدوک ادامه یابد اما شیب تند مسیر اجازه اجرای این نقشه را به مهندسان عملیات نداد. به همین دلیل طراحی سه مرحله‌ای یا سه پله‌ای برای این مسیر در نظر گرفته شد تا شیب حرکت قطار در مسیر گردنه‌ها کاهش یابد. این مسیر در فاصله میان روستا‌های شور آب و ورسک در سه کیلومتری پل ورسک، نمایان است.
طراحان و مهندسان پروژه برای تکمیل کار باید پلی را برای عبور از دره پرعمق ورسک در نظر می‌گرفتند که ساخت این پل با توجه به قطر دهانه دره و تجهیزات ابتدایی زمان گذشته عملیاتی دشوار و پر ریسک قلمداد می‌شد. در ادامه کار برای ایجاد پایه‌های داربست از دینامیت و سپس از داربست‌های چوبی استفاده شد تا فضای کافی برای پی‌ریزی پایه‌ها مهیا شود. سپس از اتصال کابل‌های رابط برای انتقال مصالح از یک سوی پل به سمت دیگر آن استفاده شد.
سازه اصلی پل در واقع بر روی داربست‌هایی که پایه‌های پل را تشکیل می‌دادند بنا شد. در این حین فرایند ساخت قالب دال قوسی نیز در حال اجرا بود و سرانجام با اتصال پایه‌های داربست به یکدیگر، ساخت قالب دال قوسی نیز تکمیل شد و نمای آجری کار، سازه تکمیلی را پوشش داد. احداث تونل در زیر پل نیز از اقدامات مهندسی هوشمندانه‌ای بود که از طغیان آب و تخریب پل ممانعت شود. عملیات ریل‌گذاری موقت پل نیز به انجام رسید و نصب ریل بند‌ها نیز تا زمستان سال ۱۳۱۴ تکمیل شد. نتیجه ساخت این سازه ایجاد پلی به طول ۸۶ متر با ۱۰ دهانه کوچک و یک دهانه بزرگ به اندازه ۶۶ متر بود.
چه کسی پل ورسک را ساخته است؟
این پل با تصمیم حکومت پهلوی و با پیمانکاری شرکتی خارجی ساخته شد. درواقع پس از رایزنی‌های مختلف، شرکت کامپاکس دانمارکی، وظیفه ساخت این پل را بر عهده گرفت. مدیر عامل این شرکت به نام یورگن ساکسیلد، قرارداد ساخت راه آهن سراسری در ایران را امضا کرد که در نهایت پل ورسک با طراحی این شرکت ساخته شد.
پل ورسک از چه مصالحی ساخته شده است؟
از آنجایی که این پل از زمان ساخت تا به امروز به همان شکل ابتدایی به جا مانده، حتما مصالح به کار رفته برای ساخت آن، جای سؤال دارد! برای ساخت این پل از سیمان، آجر، شن و ملات استفاده شده است. همچنین خوب است بدانید که برای ساخت این پل، از سازه‌های فلزی و هیچ گونه فولادی بهره نگرفته‌اند. برای کاهش هزینه‌های ساخت این پل، تنها از ملات غیرمسلح استفاده شده است.
جالب اینجا است که سازنده تضمین پا برجا بودن این پل برای مدت ۷۹ سال را داده بود که هم اکنون شاهد استواری این سازه زیبا هستیم.
درباره آبشار ورسک
آبشار ورسک یا آبشار چشمه علی با ارتفاع حدود ۲۰ متر به دره ورسک جاری می‌شود و با نمای خیره‌کننده خود سالانه مردم زیادی را برای تماشا جذب می‌کند. برای رفتن به سمت این آبشار زیبا باید از محور فیروزکوه حرکت کرده و از گردنه گدوک وارد روستای ورسک شوید، تا این آبشار زیبا را در این روستا مشاهده نمایید.
سری به پل ورسک بزنید
پل ورسک را می‌توانیم یکی از زیباترین پل‌ها در کشور بنامیم، که اکنون به دلیل قدمت و شیوه طراحی آن، به نوعی، جاذبه‌ای برای استان گردشگری مازندران است. این پل معروف، از شاهکار مهندسی محسوب می‌شود و بار بخشی از تاریخ ایران را به دوش می‌کشد. با سرویس بلیت سفر اسنپ، بلیط قطار برای سفر به شمال کشور رزرو کرده و از روی پل ورسک گذر کنید.
