در صنعت هواپیماسازی، انواع مختلفی از این وسیله نقلیه هوایی تولید میشود. ازنظر کاربردی، انواع هواپیما را میتوان به دودسته تجاری (باری و مسافری) و غیرتجاری با مصارف نظامی، علمی، فضانوردی، هواشناسی و غیره تقسیم کرد. هواپیماهای غیرتجاری را که کنار بگذاریم، هواپیماهای تجاری نیز خود ازنظر ساخت، اندازه و ویژگیهای فنی به انواع مختلفی تقسیم میشود.
انواع مختلف هواپیما
هواپیما را ازنظر فنی به دودسته بال ثابت و بال متحرک یا تعداد موتور (عمدتا دو و چهار موتور) میتوان تقسیمبندی کرد. بااینحال، رایجترین روش دستهبندی بر اساس اندازه آنهاست. همچنین هواپیماهایی که از آنها برای حملونقل تعداد زیادی مسافر استفاده میشود، همگی بال ثابت هستند. در ادامه، انواع هواپیما ازنظر اندازه را بررسی میکنیم.
هواپیماهای باریک پیکر
از نام این هواپیما مشخص است که بدنه باریکی دارد. در اصطلاح بینالمللی به آنها Narrow Body میگویند. در این هواپیماها عمدتا یک راهرو طراحی شده است و میتوانند ۱۰۰ تا ۲۴۰ مسافر را در خود جای دهند. معروفترین مدلهای این هواپیما عبارتاند از:
- ایرباس A220 و A320
- بوئینگهای ۷۰۷، ۷۱۷، ۷۲۷، ۷۳۷ و ۷۵۷
- توپولف Tu-154
- ایلیوشینهای IL-18 و IL-62
- مک دانل داگلاسهای DC-9 و DC-8
- خانواده امبرائر E-Jet
هواپیماهای پهنپیکر
یکی دیگر از انواع هواپیما هواپیماهای پهنپیکر یا Wide-Body هستند. با رشد صنعت هواپیماسازی تکنولوژی ساخت این هواپیماها به وجود آمد که اندازه آنها گاهی تا دوبرابر هواپیماهای دیگر نیز میرسد. در بیشتر آنها دو راهرو طراحی شده و به همین دلیل به آنها راهروی دوقلو (Twin-Aisle) نیز گفته میشود.
از هواپیماهای پهنپیکر برای پروازهای دوربرد استفاده شده و در آنها معمولا صندلیهای بیزنس کلاس و فرست کلاس بیشتر از دیگر انواع هواپیما دیده میشود. دلیل این موضوع نیز این است که صندلیها یا سوئیتهای این کلاسهای پروازی به فضای بیشتری نیاز دارند که هواپیماهای باریکپیکر عمدتا نمیتوانند آن را تأمین کنند. این هواپیماها عمدتا بیش از ۳۰۰ صندلی را در خود جای میدهند. از معروفترین هواپیماهای پهنپیکر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بوئینگهای ۷۴۷، ۷۶۷، ۷۷۷ و ۷۸۷
- مک دانل داگلاس DC-10 و MD-11
- ایلیوشینهای II-86 و II96
- ایرباسهای A340، A380، A330، A300، A350 و A310
هواپیماهای کوچک
هواپیماهای کوچک که به آنها هواپیماهای منطقهای یا Regional نیز میگویند عمدتا ظرفیتی برابر یا کمتر از ۱۰۰ نفر دارند. آنها نهتنها بدنه باریکی دارند؛ بلکه طولشان نیز کمتر از دیگر انواع هواپیماست. این هواپیماها کوتاهبرد هستند و عمدتا برای پروازهای داخلی از آنها استفاده میشوند. برخی از معروفترین انواع هواپیمای کوچک عبارتاند از:
- بمباردیه مدلهای CRJ100، CRJ200 و CRJ700
- خانواده امبرائر ERJ
- فوکرهای ۱۰۰ و ۵۰
هواپیماهای سبک
یکی دیگر از انواع هواپیما، هواپیماهای سبک (Commuter) یا Light هستند که از آنها بیشتر بهعنوان تاکسی هوایی یا هواپیماهای خصوصی استفاده میشود. آنها میتوانند تا حداکثر ۳۰ مسافر را جابهجا کنند و برخی از آنها تنها یک موتور دارند. اغلب این هواپیماها فاقد امکانات رفاهی مانند سرویس بهداشتی، فضای بار داخل هواپیما، صندلیهای تاشو و مهماندار هستند. از مهمترین انواع این هواپیما میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- بیچکرفت ۱۹۰۰ (Beechcraft 1900)
- فیرچایلد مترو (Fairchild Metro)
- جت استریم ۳۱ (Jet Stream 31)
- امبرائر EMB 110
- سسنا کاراوان (Cessna Caravan)
- پیلاتوس پی سی ۱۲ (Pilatus PC-12)
ابر شرکتهای سازنده هواپیمایی را بشناسید
علاوه بر دستهبندی انواع هواپیما بر اساس اندازه، بسیاری از افراد آنها را بر اساس سازندهشان میشناسند. شرکتهای تولیدکننده هواپیما کم نیستند؛ اما تنها برخی از آنها را میتوان در ردیف برترینها قرار داد. مهمترین این شرکتها عبارتاند از:
- ایرباس (Airbus)؛ حاصل همکاری شرکتهایی از فرانسه، آلمان، اسپانیا و بریتانیا
- بوئینگ (Boeing)؛ متعلق به ایالات متحده آمریکا
- شرکت هواپیماسازی ATR؛ متعلق به فرانسه و ایتالیا
- امبرائر (Embraer)؛ متعلق به برزیل
- بمباردیه (Bombardier)؛ متعلق به کانادا
- شرکت Comac؛ متعلق به چین
- آنتونوف (Antonov)؛ متعلق به اکراین
- شرکت ایرکوت (Irkut)؛ متعلق به روسیه و شرکت مادر UAC؛ تولیدکننده ایلیوشین، ایرکوت، میکویان، سوخو، توپولف و یاکوویف
- شرکت صنایع هواپیماسازی سیان (Xian)؛ متعلق به چین
دراینبین، پنج شرکت اول در دنیا حرف اول را میزنند. این در حالی است که محصولات شرکتهای اکراینی و روسی نیز در کشور ما بهوفور استفاده میشوند. همچنین دو شرکت هواپیماسازی مک دانل داگلاس و فوکر که به ترتیب متعلق به کشورهای آمریکا و هلند بودند از شرکتهای برتر در این زمینه تا اواخر دهه نود به شمار میرفتند. مک دانل داگلاس در سال ۱۹۹۷ با بوئینگ ادغام شد و فوکر به دلیل ورشکستگی از گردونه این صنعت در سال ۱۹۹۶ خارج گردید. محصولات این دو شرکت، هنوز هم در کشور ما توسط هواپیماییهای مختلف استفاده میشوند.
معروفترین هواپیماهای دنیا
شرکتهای نامبردهشده در بخش قبل، هواپیماهایی تولید میکنند که برخی از آنها از بقیه معروفتر و پرکاربردتر هستند. مهمترین این هواپیماها عبارتاند از:
- ایرباس خانواده A320 با بیش از ۷۰۰۰ هواپیما در دنیا
- بوئینگ ۷۳۷ NG با بیش از ۷۰۰۰ هواپیما در دنیا
- بوئینگ ۷۷۷ با بیش از ۱۵۰۰ هواپیما در دنیا
- E-Jet های امبرائر با بیش از ۱۵۰۰ هواپیما در دنیا
- جتهای خصوصی بمباردیه با بیش از ۱۰۰۰ هواپیما در دنیا
- ATR های ۴۲ و ۷۲ با بیش از ۱۰۰۰ هواپیما در دنیا
- ایرباس خانواده A330 با بیش از ۱۳۰۰ هواپیما در دنیا
- بوئینگهای ۷۳۷، ۷۴۰، ۶۹۶ و ۶۶۹ با بیش از ۱۰۰۰ هواپیما در دنیا
- بوئینگ ۷۴۷ بهعنوان یکی از بزرگترین هواپیماها با بیش از ۵۰۰ فروند در دنیا
مجللترین هواپیماهای شخصی جهان
برخی از شرکتهای برتر هواپیماسازی، بخشی از خط تولید خود را به هواپیماهای شخصی اختصاص دادهاند. این هواپیماها امکانات لوکس و مجللی دارند و طبیعتا قیمتشان نیز بسیار گران است. در ادامه، هواپیماهای برتر در این زمینه را معرفی میکنیم.
بمباردیه Global 7000
این هواپیما یک جت خصوصی پیشرفته و چهارمین نسل از هواپیماهای شرکت بمباردیه است. این محصول، برد فوقالعاده بالایی داشته و میتواند بین سیدنی و سانفرانسیسکو یا نیویورک و دبی، بدون توقف، پرواز کند. گلوبال ۷۰۰۰ تنها ۱۹ نفر ظرفیت دارد و قیمت آن ۷۳ میلیون دلار است.
بیزنس جت ۲ بوئینگ
حداکثر ظرفیت این هواپیما ۵۰ نفر است و برد آن مانند هواپیمای بمباردیه، بسیار زیاد است. بیزنسجت ۲ از سری بیزنسجتهای بوئینگ محسوب میشود و علاوه بر ظاهر زیبا از پیشرفتهترین سیستم مدیریت پرواز برخوردار بوده و از این نظر بسیار ایمن است. سفارشدهندگان آن میتوانند برخی المانهای طراحی داخلیاش را در مرحله سفارش، با اعمالنظر خود شخصیسازی کنند. قیمت این هواپیما ۷۵ میلیون دلار است.
جت خصوصی ۷۳۷ بوئینگ
این هواپیما نیز یک جت تجاری است که بهجای ظاهر پرزرقوبرق، اجازه شخصیسازی طراحی داخلی را به سفارشدهندگان خود میدهد. پیشفرض طراحی این محصول، کلاسیک است. امکانات رفاهی بوئینگ ۷۳۷ نیز شامل دفتر کار، اتاقخواب، دوش، امکانات سرو غذا، امکانات تفریحی، صندلیهای راحت و چرمی و غیره هستند. اتاقهای جادار، نورپردازی عالی برای مقابله با جتلگ شدن از دیگر ویژگیهای این هواپیمای ۸۰ میلیون دلاری هستند.
ایرباس ACJ 319 Neo
این هواپیما، جدیدترین نسخه از خط جتهای خصوصی ایرباس نئو است که این شرکت امکان اجاره آن را نیز فراهم کرده است. گفته میشود که فضای آئرودینامیک داخلی آن بهگونهای طراحی شده که کمترین تفاوت را با روی زمین داشته باشد. از این نظر فشار و رطوبت هوای آن، سبب خستگی ماهیچهها یا تغییر طعم غذاها نخواهند شد. قیمت این جت ۱۰۰ میلیون دلار است.
بیزنس جت بوئینگ ۷۵۷
بوئینگ ۷۵۷ در بین خلبانان به فِراری جتهای تجاری معروف است. این هواپیما که معمولا مسیرهای بینقارهای را میپیماید به شکل چارتری نیز در دسترس افرادی قرار دارد که سفرهای مجللتری را ترجیح میدهند. معروفترین بوئینگ ۷۵۷ خصوصی، متعلق به دونالد ترامپ است که در دوران ریاستجمهوری خود از آن استفاده میکرد. این هواپیما ۱۰۰ میلیون دلار قیمت دارد.
ایرباس ACJ319NEO
در سراسر جهان شش ایرباس ACJ319NEO وجود دارد که هرکدام با طراحی داخلی منحصربهفرد و سفارشی ارائه میشوند. کابین این جت ۱۰۲ میلیون دلاری که شامل چندین فضای پذیرایی و غذاخوری و حتی یک سینماست، را طراحان ایتالیایی به هنرمندانهترین شکل ممکن ساختهاند. چشمگیرترین قسمت این کابین، سقف آن است که به شیوهای طراحی شده که آسمان بالای سرتان، قابلمشاهده باشد.
گالف استریم III
شرکت گالف استریم (Gulfstream) یک تولیدکننده هواپیمای آمریکایی است. سلبریتیهای مختلفی صاحب این جت لوکس و شخصی هستند؛ اما تایلر پری، شناختهشدهترین آنهاست. جت شخصی این بازیگر و کارگردان آمریکایی از بیشتر خانههای دنیا مجهزتر است. یک تلویزیون ۴۲ اینچ اچدی، انواع تجهیزات ماهوارهای، نورپردازی، پخش فیلم و موسیقی و بازیهای کامپیوتری و پردههای اتوماتیک و قابلکنترل کابین، ازجمله امکانات این جت شخصی هستند. قیمت گالف استریم III ۱۲۵ میلیون دلار است.
بوئینگ ۷۶۷ 33A/ER
جت شخصی رومن آبراموویچ که به عمارت پرنده مشهور است، اتاقها و امکانات بیشتری نسبت به یک عمارت معمولی دارد. روکشهای طلا را میتوان در اتاقهای خواب، آشپزخانه کامل این جت و سالن پذیرایی ۳۰ متری آن مشاهده کرد. این هواپیمای ۱۷۰ میلیون دلاری، همچنین یکی از ایمنترین انواع هواپیما در میان جتهای خصوصی نیز به شمار میرود که به همان سیستم ضد موشکی مجهز است که در ایر فورس وان (رتبه اول در این لیست) بکار رفته است.
بوئینگ ۷۴۷-۴۳۰
وقتی صحبت از جت شخصی سلطان برونئی میشود، دستشوییهای ساختهشده از طلا و کریستال لالیک، تازه شروع داستان است. او که از ثروتمندترین پادشاهان جهان بوده، حدود ۱۰۰ میلیون دلار برای خرید این جت شخصی و سپس ۱۲۰ میلیون دلار را برای تجهیز و تزیین آن هزینه کرده است. این جت که به قصر پرنده مشهور بوده، بزرگترین جت در میان جتهای سلطان برونئی است.
بوئینگ ۷۸۷-۸ BBJ
BBJ مخفف Boeing Business Jet است. این هواپیما با امکانات لوکس داخلی خود مانند لابی زیبا، کمد لباس، حمام، تخت و صندلیهای راحت میتواند تا ۱۸ ساعت را تنها با یکبار سوختگیری پرواز کند. این هواپیما در حال حاضر در اختیار گروه HNA مستقر در چین است و برای استفادههای خصوصی با قیمت ۷۰ هزار دلار در ساعت اجاره داده میشود. بوئینگ برای اولینبار از این هواپیمای خود که در دسته دریملاینرهایش قرار میگیرد در نمایشگاهی در دبی رونمایی کرد. این هواپیما ۳۲۵ میلیون دلار قیمت دارد.
ایرباس؛ ACJ350 Custom
ACJ350 یکی از انواع هواپیما لوکس تولیدشده توسط ایرباس است را به خانهای در آسمان تشبیه کردهاند. جالب است بدانید که این هواپیما توسط شرکت لوفتهانزا تکنیک (Lufthansa Technik) طراحی شده است. هزینه اولیه خرید این هواپیما که توسط فردی ناشناس خریداری شده ۳۶۶ میلیون دلار بوده؛ اما گفته میشود که وی ۱۵۰ میلیون دلار دیگر نیز برای شخصیسازی درون آن پرداخت کرده که مجموعا ارزش آن را به ۵۰۰ میلیون دلار میرساند. چهار اتاقخواب، سالن پذیرایی، سالن غذاخوری با ظرفیت هشت نفر و سالن استراحت از امکانات ACJ350 هستند.
بوئینگ ۷۴۷-۸ VIP
این هواپیما که صاحب آن نیز ناشناس باقیمانده است، یکی از بزرگترین جتهای جهان است. مساحت داخلی آن ۴۴۴ مترمربع است که شامل انواع اتاقخواب، سالنها، دفتر کار و یک فضای غذاخوری بزرگ است.
گفته میشود که مالک آن با کمک تیم طراحی معروف آلبرتو پینتو آن را دکوراسیون کرده است. این هواپیما به قیمت ۳۶۷ میلیون دلار خریداری شده است.
ایرباس A340-300
میلیاردر روسی؛ علیشیر عثمانوف (Alisher Usmanov) مالک یکی از لوکسترین انواع هواپیما در دنیا به نام ایرباس A340-300 است. این هواپیما توسط او اجاره داده میشود که حتی از هواپیمای شخصی ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه نیز بزرگتر است.
امکانات لوکس داخل آن نیز وصفناپذیر هستند. قیمت این هواپیما ۵۰۰ میلیون دلار است؛ اما عثمانوف ۱۷۰ میلیون دلار دیگر را نیز برای طراحی داخلی آن هزینه کرده است. ایرباس A340-300 میتواند تا ۱۳۷ هزار کیلومتر معادل فاصله مسکو تا توکیو را بدون سوختگیری مجدد پرواز کند.
ایرباس A380
ایرباس A380 بزرگترین و سنگینترین انواع هواپیما با کاربری تجاری و با وزن ۱٫۳ میلیون پوند است؛ بنابراین هدف اولیه از ساخت آن، استفاده شخصی نبوده؛ اما زمانی که شاهزاده سعودی، الولید طلال، آن را برای خودش خریداری کرد به یک هواپیمای خصوصی تبدیل شد. این هواپیما برای اولینبار در سال ۲۰۰۷ در نمایشگاه دبی رونمایی و همان جا نیز توسط این شاهزاده خریداری شد.
گفته میشود که الولید تاکنون از این هواپیما استفاده نکرده است. طراحی لوکس، پارکینگ خودرو، حمام ترکی دو سالن بزرگ استراحت و کار از امکانات این هواپیمای ۶۰۰ میلیون دلاری هستند.
بوئینگ ۷۴۷ Air Force One
ایرفورس وان (Air Force One) گرانترین جت شخصی جهان است که نهتنها اتاقخواب و دفتر کار دارد؛ بلکه یک مرکز فوریت پزشکی و یک اتاق کنفرانس نیز در آن تعبیه شده است. مساحت داخلی این هواپیما با وزن ۸۰۰ هزار پوند، حدود ۳۷۱ متر است و آشپزخانه آن میتواند تا ۲۰۰۰ هزار وعده غذایی در هر پرواز را آماده کند.
ظرفیت این هواپیما ۱۰۰ نفر است و طبیعتا بهمنظور اجاره شخصی توسط شرکت هواپیمایی ایرفورس آمریکا (United States Air Force) خریداری شده است. این هواپیما در برابر پالسهای الکترومغناطیسی محافظت شده و میتواند در هوا سوختگیری کند.
خوشنامترین و امنترین هواپیماهای مسافربری
پرواز کردن یکی از امنترین راههای حملونقل شمرده میشود؛ اما بهطورکلی، نسل جدید هواپیماها نسبت به هواپیماهای قدیمیتر، امنیت بالاتری دارند. برخی از مدلهای هواپیماهای ایرباس، بوئینگ و امبرائر، هیچگونه تجربه سانحه هوایی را در کارنامه خود ندارند. اغلب ایرلاینهای بزرگ دنیا نیز از ایرباس و بوئینگ برای پروازهای طولانیتر و از بمباردیه و امبرائر بهعنوان هواپیماهای مسافربری کوچکتر استفاده میکنند. در ادامه پنج مورد از امنترین انواع هواپیما در دنیا را معرفی میکنیم.
ایرباس A380
ایرباس A380 نهتنها بزرگترین؛ بلکه یکی از امنترین هواپیماهای جهان است. این هواپیما تابهحال، سقوط مرگباری را تجربه نکرده است و تنها سه مرتبه با ایراد فنی در قسمت موتور مواجه شده که همگی بهخوبی کنترل و برطرف شدهاند. به همین دلیل است که برخی از بزرگترین خطوط هوایی ازجمله امارات، سنگاپور ایرلاین، بریتیش ایرویز و کانتاس از این هواپیما استفاده میکنند.
امبرائر E-190
نرخ سقوط هواپیمای این امبرائر از زمان طراحی و ساخت آن تاکنون برابر ۰٫۰۳ بوده است. این عدد، امبرائر را به یکی از امنترین انواع هواپیما در دنیا تبدیل میکند. به همین دلیل، بزرگترین اپراتورهای حملونقل هوایی در دنیا این هواپیما را بهعنوان یکی از امنترین گزینهها برای اضافهکردن به ناوگان خود در نظر میگیرند. از میان این اپراتورها میتوان به جت بلو، KLM Cityhopper و Aeromexico Connect اشاره کرد.
بوئینگ ۷۶۷
هواپیماهای بوئینگ در صنعت هوانوردی به ایمنی مشهورند. بوئینگ ۷۶۷ علیرغم اینکه تجربه سانحه سقوط در گذشته را دارد، همچنان یکی از امنترین هواپیماهای دنیا باقیمانده است. این هواپیما با نرخ سقوط ۰٫۲، سطح بالایی از استانداردهای ایمنی هوایی را داشته که آن را به انتخاب اپراتورهای اصلی امریکا تبدیل کرده است. ازجمله خطوط هوایی که از بوئینگ ۷۶۷ استفاده میکنند، دلتا و یونایتدایرلاینز هستند. همچنین، خطوط هوایی مشهور ژاپن ایرلاین و نیپون ایوریز نیز از این هواپیما استفاده میکنند.
ایرباس A319neo
ایرباس، طی یک فرایند مهندسی مجدد، دست به تولید A319neo زد که نسبت به مدل قبلی، A319، کارآمدتر است. طی این فرایند، موتور و سیستم سوخت هواپیما بهینه شد و تکنولوژی ایمنی جدید به کار گرفته شده در هواپیما نیز آن را به یکی از قابلاعتمادترین هواپیماها در جهان تبدیل کرد. این هواپیما تاکنون دچار سانحه نشده است. از میان اپراتورهای اصلی این هواپیما میتوان به آلاسکا ایرلاینز، ایزی جت، امریکن ایرلاینز و بریتیش ایرویز اشاره کرد.
بمباردیه CRJ-700
بمباردیه CRJ-700 ازجمله هواپیماهایی است که تاکنون هیچگونه سانحه هوایی را در کارنامه خود نداشته است. به همین دلیل جایگاه ممتازی را در بین ایمنترین هواپیماهای جهان به خود اختصاص داده است. دلتا کانکشن، PSA Airlines و SkyWest خطوط هوایی هستند که اعتماد خود را به این هواپیما نشان دادهاند.
سخن آخر
انواع هواپیما تجاری را میتوان با درنظرگرفتن معیارهای مختلفی دستهبندی کرد. مهمترین این معیارها اندازه هواپیماست که بر اساس آن این وسیله حملونقل هوایی به چهار دسته باریکپیکر، پهنپیکر، کوچک و سبک تقسیمبندی میشود. دودسته باریکپیکر و پهنپیکر، اصلیترین انواع هواپیمای مسافربری در دنیا در حال حاضر هستند. این هواپیماها ظرفیت جابهجایی ۱۵۰ تا ۵۰۰ مسافر را دارند.
یک معیار دیگر برای دستهبندی هواپیماها شرکتهای تولیدکننده آنها هستند. برایناساس شرکتهای معروف و مهمی مانند ایرباس، بوئینگ، ATR، امبرائر، بمباردیه از اصلیترین تولیدکننده در دنیا هستند که هواپیماهایشان بیشتر ترافیک هوایی را شامل میشوند.
درحالیکه بیشتر هواپیماهای تجاری کاربری معمولی دارند، برخی از انواع آنها که تحت عنوان بیزنسجت یا جت خصوصی نامگذاری میشوند، بسیار لوکس و با امکانات خاص و ویژه بوده و توسط افراد ثروتمند یا شرکتهای مسافربری خریداری شدهاند. از مشهورترین این افراد، رومن آبراموویچ و ولیعهد عربستان سعودی هستند. بیشتر هواپیماهای لوکس توسط شرکتهای ایرباس و بوئینگ تولید میشوند.
در این مقاله، همچنین، پنج مورد از امنترین انواع هواپیما در دنیا متعلق به شرکتهای ایرباس، بوئینگ، بمباردیه و امبرائر را معرفی کردیم. برای سفر با هواپیماهای شرکتهای برتر دنیا بهترین و ارزانترین راه، رزرو بلیط هواپیما از اسنپ است.
دیدگاهتان را بنویسید