در یک تعریف کلی و جامع، بوم‌گردی یا اکوتوریسم را احترام گذاشتن به طبیعت، هم چنین محترم شمردن فرهنگ گذشتگان و حال حاضر مردم یک منطقه یا بوم خاص می‌دانند که سال‌ها قبل از این می‌زیسته‌اند و زیست‌بوم منحصربه‌فرد و خاص خود را داشتند. البته همان‌طور که می‌دانید بوم‌گردی اصلا واژه غریب و ناشناسی نیست و در اصل به بودن در طبیعت و عشق ورزیدن به آن تعبیر می‌شود. به عبارتی بوم‌گردی یک سفر مسئولانه و آگاهانه است که سبب رشد یافتن و پایدار شدن زیست‌بوم و همین‌طور کیفیت زندگی افراد، ساکنان و فرهنگ آنان در یک منطقه گردشگری خاص می‌شود. در ادامه این مطلب قصد داریم تا بوم‌گردی در ایران یا اکوتوریسم کشور خود را برای شما شرح داده و شما را بیشتر با آن آشنا کنیم.
بوم گرد کیست و بوم‌گردی چیست؟
در همین ابتدای امر اجازه دهید تا تعریفی کامل و راحت از بوم‌گردی برای شما داشته باشیم تا در ادامه، موضوع بحث ما برای شما کاملا قابل‌فهم باشد. بر اساس آخرین تعریفی که جامعه بین‌المللی اکوتوریسم (TIES: The International Ecotourism Society) آن را ارائه کرده بوم‌گردی یا اکوتوریسم را سفری می‌دانند مسئولانه به سمت جاذبه‌های طبیعی که بتوان از آن‌ها لذت برد و با درک بیشتر آن‌ها، قدر این جاذبه‌ها را بیشتر دانست. به عبارتی بوم گرد، فردی است که با ویژگی‌های متعلق به دوران گذشته و حال حاضر همراهی کرده و به آن‌ها احترام می‌گذارد.
بوم گرد‌ها حافظ زیست‌بوم، طبیعت و هرآنچه که از گذشته در آن بوده و هست، خواهند بود و بوم‌گردی کیفیت زندگی مردم در یک منطقه را پایدار می‌کند. اکوتوریسم یا بوم‌گردی شامل مواردی مانند آموزش است که در آن یک گردشگر یاد می‌گیرد چه‌طور با شرکت کردن در فعالیت‌های سودآور اقتصادی و اجتماعی مردم محلی، با آن‌ها مشارکت کند. به عبارتی در بوم‌گردی کلمه آموزش را بسیار محترم و باارزش می‌دانند و به‌شدت آن را مورد تأکید قرار می‌دهند که هم افراد محلی و هم مسافران باید بر آن اشراف کامل داشته باشند.
علل حمایت از بوم‌گردی
بوم‌گردی و اکوتوریسم بدون شک فواید بی‌شماری دارد که ما در ادامه به‌صورت جامع آن‌ها را برای شما بیان خواهیم کرد:
● اولین ویژگی و فاکتور مهمی که اکوتوریسم به آن اشاره می‌کند این است که بوم‌گردی سبب حمایت کردن از پیشرفت‌های حرفهای و شخصی افرادی که ساکن مناطق روستایی هستند، خواهد شد. این افراد از فرصت‌های ایجاد شده در مراکز بزرگ شهری محروم هستند و به همین دلیل بوم‌گردی و اقامتگاه‌هایی که دررابطه‌با بوم‌گردی هستند موجب پایداری اجتماعی برای این افراد خواهند بود. جذب کردن گردشگر در یک منطقه روستایی به‌خوبی می‌تواند ساکنان شهرهای دورافتاده را به این جوامع کوچک و ساده دعوت کرده و به آن‌ها نزدیک‌تر کند تا افراد شرایط زندگی خود را بدون تغییر دادن در سنت‌ها و آداب‌ورسومی که در اکثر مواقع فراموش شده و حتی مورد احترام نیز نیستند، احیا کرده و بهبود بخشند.
● دومین علت مهم حمایت از بوم‌گردی این است که اکوتوریسم می‌تواند پایداری اقتصادی را با خود ایجاد کرده و آن را ارتقا بخشد. به عبارتی سبب ایجاد اشتغال و همچنین خوداشتغالی طبقات محروم شده و با ایجاد شغل برای گروه‌های محروم یک جامعه به‌راحتی می‌تواند مشاغل مربوط به گردشگری فعال را توسعه بخشیده و آن‌ها را احیا کند. به عبارتی اکوتوریسم کمک می‌کند تا باغ‌ها و مزارع ر‌ها شده به‌واسطه خروج بومیان و روستاییان دوباره احیا شده و بازدهی داشته باشند.
● فاکتور بعدی که یکی از دلایل مهم دیگر در حمایت از اکوتوریسم و بوم‌گردی محسوب می‌شود، تأثیرات آن در کاهش بی‌احترامی به قوانین حفظ و حفاظت از طبیعت خواهد بود. به عبارتی بوم‌گردی تأثیرات منفی گردشگری انبوه را کاهش داده و باعث پایداری محیط‌زیست و مناطق طبیعی می‌شود. همچنین فعالیت‌های آموزشی گوناگون و اطلاع‌رسانی کردن در مورد اقامتگاه‌های بوم‌گردی، استفاده هوشمندانه از منابع غیرآلوده و همین‌طور تمیزکردن طبیعت، دریا‌ها و رودخانه‌ها از ظروف مضر پلاستیکی را به همراه دارد. به عبارتی به حفظ و صیانت از محیط‌زیست و طبیعت اشاره می‌کند. بوم‌گردی یا اکوتوریسم کمک می‌کند تا با شیوه‌های بازیافت مواد پلاستیکی و غیرضروری آشنا شویم و استفاده از آن‌ها را در زندگی خود محدود کنیم.
اقامتگاه بوم‌گردی و ویژگی‌های آن
بدون شک هیچ کجا خانه خود آدم نمی‌شود و این همان ضرب‌المثلی است که همه ما با آن آشنا هستیم. اما وقتی به سفر می‌رویم ناگزیر از انتخاب فضا و مکانی برای زندگی و استراحت موقت خود خواهیم بود. بد نیست بدانید که بر اساس نظرسنجی‌های انجام شده مسافرانی که در خانه‌های بومی یک منطقه استراحت کرده حس و حالی مناسب با خانه خود را در آن دارند و کیفیت سفر خود و اقامتشان را کاملا بالا ارزیابی می‌کنند.
اقامتگاه‌های بوم‌گردی در اصل خانه‌هایی هستند که مردمان بومی در یک منطقه در آن‌ها اقامت داشته و چیدمانی سنتی، مناسب با فرهنگ و رسم‌ورسوم مردمان آن مکان دارند. افرادی که در این اقامتگاه‌ها استراحت می‌کنند احساس نزدیکی بیشتری به هم خواهند داشت. شما در یک اقامتگاه بومی تنها یک اتاق شخصی خواهید داشت و در سایر قسمت‌ها با بقیه افراد مشترک هستید. همین موضوع سبب می‌شود که یک رابطه دوستانه بین افراد شکل بگیرد و روز‌ها و شب‌های متفاوتی را نسبت به زندگی معمول خود سپری کنند.
اینکه بدانید مزایای اقامت در بوم‌گردی چیست کمک می‌کند تا در سفر‌های خود انتخاب متناسب و مناسبی داشته باشید. در ادامه ویژگی‌های اقامتگاه بوم‌گردی را برای شما شرح خواهیم داد:
● از جمله ویژگی‌هایی که یک اقامتگاه بوم‌گردی باید آن را دارا باشد، ساختار و معماری بنا است. یعنی معماری یک بنای بوم‌گردی باید کاملا مطابق با ویژگی‌های منطقه شهری یا روستایی باشد. اقامتگاه یک نماینده کوچک از آداب‌ورسوم و معماری منطقه است که باید بتواند سنت و آیین‌ها را به‌خوبی به شما منتقل کند. بیشتر اقامتگاه‌های بومی، بنا‌های قدیمی و خانه‌هایی هستند که با مرمت کردن جان تازه‌ای یافته و به چرخه حیات بازگشته‌اند.
● دومین ویژگی یک اقامتگاه بوم‌گردی فضای غذاخوری آن است. رستوران و همین‌طور منوی غذایی که در این اقامتگاه‌ها ارائه می‌شود باید شامل موارد سرو شده محلی باشد تا شما را با فرهنگ غذایی مردم منطقه آشنا کند. شاید این فرصت دیگر پیش نیاید که شما بر سر یک سفره محلی نشسته و غذا‌های سنتی منطقه را امتحان کنید. در این مناطق و در اطراف این اقامتگاه‌های بوم‌گردی خبری از کافه‌ها و رستوران‌های مدرن نیست و حتی نان‌ها را زنان زحمتکش بومی منطقه طبخ و آماده می‌کنند.
● فاکتور بعد که از ویژگی‌های مهم در اقامتگاه‌های بوم‌گردی محسوب می‌شود موضوع بهداشت در فضای آشپزخانه و سرویس‌های بهداشتی و حمام‌ها است. همان‌طور که می‌دانید به جز اتاق‌خواب بقیه فضا‌های اقامتگاه بوم‌گردی یعنی حیاط، نشیمن، سرویس و آشپزخانه مشترک هستند و همین امر سبب می‌شود که حفظ بهداشت اهمیت زیادی پیدا کند. البته جای هیچ نگرانی نیست؛ چون بدون شک فاکتور بهداشت همان موضوع مهمی است که صاحبان این اقامتگاه‌ها به آن اهمیت بسیار زیادی می‌دهند.
● ویژگی مهم بعدی انتقال فرهنگ در این اقامتگاه‌های بوم‌گردی به مسافران و گردشگران است. بدون شک تمام افراد ساکن در تمام نقاط یک جامعه، مراسم و آداب و سنت‌های خاص خود را دارند که یک جامعه محلی را به‌صورت کامل درگیر می‌کند. آواز‌های محلی، رقص‌های بومی و فولکلور که همگی جزئی از فرهنگ هستند و تنها راه حفظشان تکرار مداوم آن‌ها خواهد بود. مسئولین این اقامتگاه‌ها باید با اجرای مراسمات گوناگون مانند موسیقی‌های محلی، لالایی‌ها، بازی‌های سنتی، رقص‌ها و غیره، تمام آداب و سنت و باور‌های یک منطقه و مردم آن را به مسافران و گردشگران ارائه کنند.
● آخرین فاکتور مهم که از ویژگی‌های اقامتگاه بوم‌گردی محسوب می‌شود، هزینه اجاره‌بها در این اقامتگاه‌ها خواهد بود. بد نیست بدانید که هزینه اقامت در این فضا‌ها از هتل‌ها بسیار کمتر و پایین‌تر است. بسیاری از بخش‌ها در اقامتگاه‌های بوم‌گردی مشترک هستند و همین امر سبب شده تا هزینه‌ها به‌صورت چشمگیری کاهش یابند. البته این موضوع بدان معنا نیست که شما در این اقامتگاه‌ها با کمبود‌هایی مواجه خواهید بود که برعکس خدمات و امکاناتی که به شما داده می‌شوند همگی کامل و بدون نقص هستند. اما هزینه کمتری نسبت به هتل‌ها دارند و همین امر سبب شده تا طرف‌داران اقامتگاه‌های بوم‌گردی روزبه‌روز افزایش پیدا کنند.
شهرهای دارای اقامتگاه بوم‌گردی در ایران
ایران یک کشور ۴ فصل است که با آب‌وهوای کاملا متفاوت در تمام نقاط آن، شما می‌توانید تجربه‌های بی‌نظیری را کسب کنید. دریاچه‌ها، رودخانه‌ها، جنگل‌ها و چمن‌زار‌ها و کوه‌های مرتفع برفی، کویر‌ها و سرزمین‌های خشک همگی شما را درگیر این موضوع می‌کنند که ایران می‌تواند به لحاظ بوم‌گردی ویژگی‌ها و امکانات متفاوتی را در اختیار شما قرار دهد. در ادامه شما را با مناطق بوم‌گردی مختلفی در ایران آشنا خواهیم کرد:
● در خطه شمالی کشور شما با مناطق بوم‌گردی متعدد و متنوعی روبه‌رو هستید. پناهگاه پرندگان در شبه‌جزیره میان‌کاله، پارک ملی سی‌سنگان در نوشهر، دریاچه عباس‌آباد، دریاچه‌های طبیعی و چشمه‌های آبگرم در باداب سورت استان مازندران، روستای ماسوله در استان گیلان، شهر ماسال، دریاچه والشت در نزدیکی روستای کلاردشت، روستای نمک‌آبرود، پارک جنگلی خشکه‌داران در تنکابن و مناطقی ازاین‌قبیل، همگی جزء بوم‌گردی‌های طبیعی هستند که با هدف حفظ و حفاظت از گونه‌های متعدد گیاهی و جانوری سالانه گردشگران زیادی را به سمت خود جذب می‌کنند.
● در خطه جنوبی کشور ایران نیز مناطق بوم‌گردی فراوانی مانند جزیره هرمز، جزیره کیش، هفت‌تپه در دزفول، روستای گواتر واقع در ۱۰۰ کیلومتری شهر چابهار، چغازنبیل در شوش دانیال، بندر خمیر در شهر بندرعباس، شهر پارسیان در بوشهر، جزیره هرمز، شهر تنگستان در بوشهر، روستای باهوکلات در ۹۰ کیلومتری شمال شرق چابهار، روستای رمین در ۱۴ کیلومتری مرکز شهر چابهار و سایر مناطق را می‌توان نام برد که در اکوتوریسم و بوم‌گردی حرفهای زیادی برای گفتن دارند.
البته مناطقی که ما از آن‌ها نام بردیم همگی جزء کوچکی از مناطق گردشگری و اکوتوریسم وسیع در ایران محسوب می‌شوند. در اصل ایران پهنه وسیعی از بوم‌گردی و اکوتوریسم را دارد که در نوع خود بی‌نظیر هستند.
ویژگی بوم‌گردی‌های ایران
بدون شک تابه‌حال به‌خوبی متوجه شده‌اید که توریسم و بوم‌گردی در طبیعت از سازگارترین نوع توریسم محسوب می‌شود که کشور ما، ایران توانایی‌ها و جاذبه‌های فراوانی برای جذب گردشگر در این امر به‌واسطه تنوع در پوشش و اقلیم را دارا است. توجه کردن به قوانین و اصول اکوتوریسم و ایجاد علاقه‌مندی برای حفظ کردن طبیعت و محیط پیرامون، سبب می‌شود تا گنجینه‌ها و میراث رسمی و طبیعی ما تداوم پیدا کرده و به نسل بعد منتقل شوند که به این واسطه توسعه پایدار را تجربه کرده و خواهیم داشت.
ایران به لحاظ اکوتوریسم در جهان جایگاه ویژه‌ای دارد و به دلیل وجود چهارفصل در این کشور می‌توان تمام جاذبه‌های تابستان و زمستان را در نقاط مختلف آن تجربه کرد. اخیرا سفر‌های هدفمند و خاصی در کشور ما ایجاد شده‌اند تا به معنای واقعی اکوتوریسم و بوم‌گردی را رواج داده و مسیرش را هموار سازند. البته در ایران شاخه‌ها و فعالیت‌های متعدد و گوناگونی مانند گردشگری عشایری، گردشگری روستایی، گردشگری کشاورزی، گردشگری ماجراجویانه و غیره وجود دارند که هرکدام از این فعالیت‌ها بسته به موقعیت جغرافیایی منطقه، تفاوت‌ها و شرایط جداگانه‌ای دارند.
اکوتوریسم و تمام دانستنی‌هایش
در این مطلب، از اکوتوریسم و بوم‌گردی در ایران گفتیم. اینکه چه ویژگی‌هایی دارد و در کل به چه معناست. در مورد اقامتگاه‌های بوم‌گردی و اکوتوریسم صحبت کردیم و گفتیم که چه مزایایی دارند و چطور باعث می‌شوند تا شما آن‌ها را در اولویت انتخاب برای اقامت خود قرار دهید. البته بد نیست بدانید اقامتگاه‌های بوم‌گردی برای چه نوع سفر و چه کسانی مناسب است. افرادی که عاشق طبیعت بوده و از بودن در آن لذت می‌برند و حضور خود را در طبیعت یکی از ملزومات زندگی مدرن شهری می‌دانند.
ضمن اینکه برای بودن در دنیای طبیعی و بهره‌بردن از آرامش و زیبایی‌های آن هر بهایی را پرداخت می‌کنند. در نهایت اگر تصمیم گرفتید تا در سفر‌های بعدی خود با تور‌های بوم‌گردی و اکوتوریسم سفر کنید و از زیبایی‌های بی‌نظیر و تکرارنشدنی کشورمان ایران لذت ببرید، باید به شما بگوییم که سرویس رزرو هتل اسنپ به شما کمک خواهد کرد تا این اقامتگاه‌های بوم‌گردی را شناسایی کرده و با اقامت در آن‌ها سفری لذت‌بخش را تجربه کنید. همچنین از طریق سرویس بلیت سفر اسنپ می‌توانید با رزرو بلیط قطار، بلیط هواپیما، بلیط اتوبوس و رزرو تاکسی بین شهری یک سفر به‌یادماندنی و فراموش‌نشدنی را برای خود و همراهانتان رقم بزنید.
سؤالات متداول در حوزه اکوتوریسم
در این قسمت به ۴ سؤال متداول در حوزه اکوتوریسم و بوم‌گردی اشاره خواهیم کرد.
۱. اکوتوریسم یا بوم‌گردی شامل چه فاکتور‌هایی می‌شود؟
تأثیر‌گذاری بر روی محیط‌زیست و منابع طبیعی، احترام به فرهنگ و سنت‌های بومی، تأمین کردن سرمایه برای حفظ کردن بوم، ایجاد یک درآمد پایدار برای جوامع محلی و آموزش تمامی افراد و کسب‌وکارهای مرتبط و تأثیر‌گذار برای آگاهی از نقشی که می‌توانند در محیط‌زیست داشته باشند.
۲. انواع مختلف اکوتوریسم کدام‌اند؟
اکوتوریسم آبی و ساحلی، کوهنوردی، غارنوردی، بیابانگردی، دامنه نوردی، مردم‌شناسی و طبیعت‌درمانی همگی از زیر شاخه‌های بوم‌گردی، طبیعت‌گردی یا اکوتوریسم هستند.
۳. آیا اکوتوریسم در ایران نیز وجود دارد؟
بله ایران با وجود توانایی‌ها و جاذبه‌های بی‌نظیر و چشمگیری که از آن‌ها برخوردار است و با درنظرگرفتن تنوع در پوشش و اقلیم، یکی از کشورهای مهم دنیا محسوب می‌شود که حوزه اکوتوریسم در آن مدت‌هاست که فعالیت خود را آغاز کرده است.
۴. اکوتوریسم چه اهدافی را دنبال می‌کند؟
اهداف اکوتوریسم شامل ایجاد یک دوستی قوی در میان جوامع و فرهنگ‌ها، حفظ میراث طبیعی و منابع منطقه، حفظ فرهنگ مردم و پایداری در آن و همچنین کمک به توسعه پایدار است.
دیدگاهتان را بنویسید