کاخ توپکاپی استانبول؛ راهنمای گشت‌وگذار در دل تاریخ ترکیه

برخی از سازه‌های تاریخی و کاخ های استانبول این کلان‌شهر پرزرق‌و‌برق روزگاری محل فرمانروایی و زندگی سلاطین عثمانی بودند. کاخ توپکاپی، طوپقاپی یا طوپقاپو یکی از این سازه‌های معروف و قدیمی است. معماری پرشکوه ساختمان‌های این مجموعه و عمارت اصلی ۲ تا ۳ ساعت گردشگران را مات‌و‌مبهوت خود می‌کند. پیش از آنکه پا به محوطه این کاخ موزه بزرگ بگذارید، این راهنمای کوتاه را بخوانید تا کمی بیشتر درباره آن بدانید.

تاریخچه کاخ توپکاپی استانبول

عثمانی‌ها بعد از فتح قسطنطنیه (استانبول امروزی) دریافتند که امپراتوری بیزانس در دوران افول و فروپاشی (به دلایل مالی) اهمیتی به نگهداری و تعمیرات سازه‌های مهم شهر نمی‌داد، تاجایی‌که ساختمان‌های مهم آن دوران مانند کاخ بزرگ، ایاصوفیه و هیپودروم که آن روزها هم تماشایی بودند، وضعیت نابسامانی داشتند.

سلطان محمد دوم کاخ توپکاپی را چند سال بعد از فتح قسطنطنیه ساخت. این کاخ از سال ۱۴۶۵ تا ۱۸۵۶، یعنی به‌مدت تقریبا ۴ قرن، اقامتگاه سلاطین عثمانی و شاهد و ناظر پادشاهی حدود ۳۰ تن از سلاطین عثمانی، درباریان جاه‌طلب و کنیزهای آنان بود. این کاخ بعد از پایان دوران امپراطوری عثمانی و در تاریخ سوم آوریل ۱۹۲۴ در فهرست آثار ملی این کشور ثبت شد.

معرفی کاخ توپکاپی یا کاخ طوپقاپو

از میان کاخ های استانبول درحال‌حاضر درب کاخ موزه توپکاپی استانبول به‌روی عموم مردم باز است. بازدیدکنندگان مجازند پا به داخل محوطه وسیع کاخ بگذارند، چهار حیاط اصلی را کاوش کنند و ساعت‌ها در اتاق‌هایی پرسه بزنند که روزگاری محل اقامت سلاطین و خانواده‌های آنها بود. در بخش موزه این کاخ مجموعه وسیعی از لوازم چینی‌، لباس‌های قدیمی، سلاح‌های جنی، سپر، تسلیحات و دیگر آثار با ارزش نگهداری می‌شود. حرمسرای سلطان که محل سکونت خانواده او بود، یکی از معروف‌ترین بخش‌های کاخ است. در دوران حکمرانی سلطان سلیمان، او همراه همسر موردعلاقه‌اش خرم‌سلطان در این کاخ زندگی می‌کرد؛ به همین دلیل این کاخ به کاخ خرم سلطان در استانبول معروف شد.

معمار این کاخ پرشکوه که بود؟

معمار علاءالدین داوود آغا در سال ۱۴۶۵ میلادی بخش اول این بنا را تکمیل کرد. با تکمیل دیوارهای بیرونی بنا در سال ۱۴۷۸ میلادی، ساخت اولیه کاخ به پایان رسید. حاکمان بعدی از معماران معروف عثمانی همچون داوود آغا، سرکیس بالیان، عجم علی و معمار سینان برای گسترش و توسعه این مجموعه کمک گرفتند.

گشت‌و‌گذار در محوطه و کاخ توپکاپی

یک ویژگی جذاب کاخ توپکاپی معماری و طراحی تودرتوی آن است. بازدیدکنندگان با خرید بلیت این کاخ از حیاط‌ها و محوطه‌هایی می‌گذرند که در روزگاران قدیم هرکسی اجازه عبور از آنها را نداشت. در هر حیاط بخش‌های مختلف وجود دارد و بعد از گذراندن همه آنها، عمارت اصلی قصر پیش روی بیننده قرار می‌گیرد.

حیاط اول

تور کاخ را با ورود از باب همایون، یعنی اولین دروازه کاخ، آغاز کنید. به‌محض عبور از دروازه اولین حیاطی که روبه‌رویتان می‌بینید «میدان عالی» نام دارد. صحن اول باغی است که شهروندان عادی می‌توانند وارد شوند و در آن گشت‌و‌گذار کنند؛ هرچه جلوتر می‌روید، حیاط‌ها مهم‌تر و تشریفاتی‌تر می‌شوند.‌

روی سردر ورودی موزه یک کتیبه قدیمی به‌چشم می‌خورد که تاریخ ساخت بنا را نشان می‌دهد. وقتی از این در وارد می‌شوید، محلی پیش روی خود می‌بینید که آن دوران مردم برای درخواست از سلطان واردش می‌شدند. اینجا دروازه سلطان نشین است و اطرافش کلیسای ایا ایرنه، میدان آلای، نانوایی، ضرابخانه، بیمارستان، کوره هاسیلار و انبار چوب وجود دارد. البته برای ورود به ایا ایرنه باید بلیت جداگانه بخرید.

حیاط دوم

در حیاط دوم آشپزخانه، برج عدالت (نماینده عدالت)، دیوان همایون و ورودی اداره حرمسرا (نیازمند تهیه بلیت جداگانه) را مشاهده می‌کنید. اینجا محل عبورومرور خادمان سلطنتی و شخص سلطان بود و هرکه از آن می‌گذشت به سلطان سلام و درود می‌فرستاد. چشم بچرخانید و نانوایی، بیمارستان و انبار ذخیره‌سازی را در این حیاط ببینید.

حیاط سوم

به‌محض ورود به حیاط سوم کاخ توپکاپی، اتاق ارز، اتاقی که سلطان میزبان دولتمردان و سفرای خارجی بود را پیش روی خود می‌بینید. پشت این اتاق مسجد آگالار قرار گرفته که درب آن برای استفاده طلاب سلطان باز بود. در واقع این حیاط مشترک سلطان و اندرون است و چند بقعه متبرک مثل لباس، شمشیر و سایر متعلقات حضرت محمد، خلیفه و پیامبران دیگر مانند حضرت موسی، ابراهیم، داوود و یوسف در آن وجود دارد.

حیاط چهارم

عمارت‌های سلطان و باغچه‌های معلق در چهارمین حیاط مجموعه قرار دارند. بنای بالکن شکلی که بین اتاق ختنه و کیوسک‌های بغداد و روان، رو به دریا قرار دارد، لژ افطار است که سلطان در ماه رمضان روزه خود را آنجا افطار می‌کرد. تور خود را با بازدید از برج هکیباسی، عمارت تمام‌چوب کارا، مسجد مبل و عمارت مجیدیه در بخش انتهایی این حیاط به پایان برسانید.

بخش‌های تماشایی محوطه توپکاپی

تماشای عمارت اصلی تنها هدف بازدیدکنندگان توپکاپی نیست. در هر گوشه‌و‌کنار محوطه کاخ ساختمان‌های بزرگ‌ و کوچکی می‌بینید که زیبایی منحصربه‌فردی دارند. بخش‌هایی همچون موزه اسلامی، قصر مجیدیه و حرمسرای سلطان.

۱. موزه اسلامی

توپکاپی تا قبل از تأسیس جمهوری ترکیه فقط کاخ بود. در آوریل ۱۹۲۴ میلادی تبدیل شد به اولین کاخ موزه جمهوری ترکیه. از آن زمان به بعد بیش از ۳۰۰ هزار سند و آثار مقدس قدیمی از ادیان منطقه برای نگهداری به آن منتقل شد. درحال‌حاضر این موزه محافظ بیش از ۸۶ هزار اشیای هنری ارزشمند جهان اسلام است و نه‌تنها میراث فرهنگی و مذهبی جهان اسلام را به بیننده نشان می‌دهد، بلکه چیزهایی در مورد زندگی سلاطین عثمانی نیز به ما می‌آموزند. مسئولان موزه ادعا می‌کنند عمامه حضرت یوسف، عصای حضرت موسی، شمشیر حضرت علی و ردای پیامبر اینجا نگهداری می‌شود.

۲. قصر مجیدیه

قصر مجدیدیه با معماری اروپایی، رومی و بیزانسی، بخشی است که در آخرین سال‌های ساخت به کاخ اضافه شد تا به یکی از شگفت‌انگیزترین بخش‌های این مجموعه تبدیل شود. این قصر کوچک و پرشکوه محل نگهداری اشیای ارزشمند است و در ردیف مهم‌ترین موزه‌های دنیا قرار می‌گیرد. جدا از ارزش تاریخی بنا، یک چشمه‌ آب طبیعی در این عمارت زیبا وجود دارد که زیبایی آن را صدچندان می‌کند.

۳. حرم‌سرای سلطان

حیف است تا کاخ توپکاپی استانبول بروید و حرم‌سرای سلطان را نبینید. کاشی‌های دست‌ساز ایزنیک در بدو ورود به این قسمت روی دیوارها خودنمایی می‌کنند. این ساختمان ۶۰۰ طبقه با ۴۰۰ اتاق مجزا، روزگاری اقامتگاه خانواده سلطنتی بود و خواجه‌های حرم با تمام وجود از آن محافظت می‌کردند. اگر فرصت دارید، کمی در این سازه پرسه بزنید و اتاق مخصوص ختنه اطفال پسر، اتاق زایمان، حمام ترکی و اتاق ویژه سلطان را از نزدیک ببینید.

کاخ توپکاپی کجاست؟

کاخ پرابهت توپکاپی با چشم‌انداز بی‌نظیر به تنگه بسفر، جایی میان دریای مرمره استانبول و گلدن هورن (شاخ طلایی) قرار دارد. درست روی مرتفع‌ترین نقطه کوهپایه‌ای، روبه‌روی دریای سحرانگیز مرمره! از فرودگاه آتاتورک استانبول تا این قصر قدیمی حدودا ۵۰ دقیقه فاصله است.

چگونه از میدان تکسیم به کاخ توپکاپی برویم؟

از‌آنجا‌که تکسیم قلب استانبول مدرن است و اکثر مسافران اقامتگاه خود را حوالی این میدان انتخاب می‌کنند، مسیر دسترسی به کاخ توپکاپی از میدان تکسیم یک پرسش پرتکرار است. به انتخاب خود می‌توانید این فاصله را با تراموا، فونیکولار و تراموا یا مترو طی کنید.

• سفر با تراموا: از میدان تکسیم پیاده خود را به ایستگاه «Fındıklı Mimar Sinan Üniversitesi» برسانید. این فاصله با پای پیاده حدودا ۱۲ دقیقه طول می‌کشد. سپس به‌مقصد ایستگاه سلطان احمد سوار خط تراموای باغچیلار شوید. فاصله پیاده‌روی از ایستگاه سلطان احمد تا کاخ توپکاپی حدودا ۷ دقیقه است.
• سفر با فونیکولار و تراموا: در میدان تکسیم خود را به ایستگاه فونیکولار برسانید و تا کاباتاش بروید. بعد از آنکه از فونیکولار پیاده شدید حدودا ۱ دقیقه قدم بزنید تا به ایستگاه تراموا برسید. این تراموا شما را به ایستگاه سلطان احمد می‌رساند. از آنجا ۷ دقیقه قدم بزنید تا به کاخ توپکاپی استانبول برسید.
• سفر با مترو: از ایستگاه مترو تکسیم سوار خط M۲ شوید و از آنجا تا ایستگاه وزنچیلار با مترو سفر کنید. از آنجا با حدود ۳۰ دقیقه پیاده‌روی به کاخ توپکاپی می‌رسید.

جاهای دیدنی استانبول اطراف توپکاپی

برای آنکه حسابی دست‌پر به هتل بازگردید، بعد از گشت‌و‌گذار در کاخ توپکاپی، از جاذبه‌های گردشگری مهم اطراف آن هم بازدید کنید. هرچه سازه‌های تاریخی بیشتری ببینید، چشمتان به گذشته و تاریخ این گوشه دنیا بازتر می‌شود.

• مسجد سلطان احمد استانبول: این مسجد فقط ۹۵۰ متر تا کاخ توپکافی فاصله دارد.
• مسجد ایاصوفیه استانبول: این مسجد حدودا ۵۰۰ متر تا کاخ توپکاپی فاصله دارد.
• آب‌انبار باسیلیکا استانبول: فاصله این آب‌انبار تا قصر توپکاپی حدودا ۶۵۰ متر است.
• مسجد سلیمانیه استانبول: فاصله این مسجد تا کاخ توپکاپی حدودا ۲ کیلومتر است.

قیمت بلیط کاخ توپکاپی استانبول

درحال‌حاضر قیمت بلیط کاخ توپکاپی استانبول برای بازدیدکنندگان خارجی نفری ۱۵۰۰ لیر است. مسافرانی که این مبلغ را می‌پردازند برای ورود به حرمسرای سلطان و کلیسای ایا ایرنه نیازی به تهیه بلیت جداگانه ندارند.

برای بازدید از کاخ و موزه توپکاپی استانبول روزهای میانی هفته را به شما پیشنهاد می‌کنیم، چون تعداد بازدیدکنندگان کمتر از تعطیلات آخر هفته است. البته فراموش نکنید که این کاخ سه‌شنبه‌ها تعطیل و ورودی آن بسته است. بهتر است دست‌کم دو یا سه ساعت برای بازدید کامل این مجموعه وقت بگذارید.

کلام آخر

توپکاپی محل نگهداری اشیای کم‌نظیری از روزهای اولیه اسلام است. اگر به آشنایی با فرهنگ و تاریخ ملت‌های دیگر علاقه‌مند هستید، حتما بازدید از این قصر بزرگ را در برنامه پرواز تهران استانبول است خود بگنجانید. حتی تماشای جاذبه‌های اطراف این بنا مثل سلطان احمد، ایاصوفیه و آب‌انبار باسیلیکا خالی از لطف نیست.

شما اطلاعات بیشتری درباره کاخ توپکاپی دارید؟ تابه‌حال این بنا را از نزدیک دیده‌اید؟ از دیگر جاهای دیدنی استانبول کجا را پیشنهاد می‌کنید؟ لطفا نظرات ارزشمندتان را برای ما و همراهان عزیزمان بنویسید.

منبع: topkapipalace و guidedistanbultours