فهرست مطالب
موزه استاد صبا از مشهورترین موزه‌های معاصر تهران است. این موزه، خانه قدیمی استاد موسیقی و نوازندگی ایران ابوالحسن صبا را شامل می‌شود که در طول عمر گران‌قدر خود، یکی از چهره‌های برجسته هنر ایران‌زمین بود. صبا نوه ایشان، پس از سال‌ها خانه استاد را بازسازی کرد و با جمع‌آوری وسایل ایشان در محل زندگی‌شان، امکان بازدید عموم را فراهم کرد. امروزه خانه موزه صبا به مکانی گردشگری در تهران بدل شده و عموم افراد را به سفری در دل تاریخ هنر ایران‌زمین دعوت می‌کند.
ابوالحسن صبا استاد بی‌چون‌وچرای موسیقی ایران
ابوالحسن صبا استاد بی‌بدیل هنر موسیقی ایران، در ۱۴ فروردین‌ماه ۱۲۸۱ در خانواده‌ای علاقه‌مند به هنر و ادبیات پارسی چشم به جهان گشود. پدرش کمال السلطنه از پزشکان ادیب و دوستدار هنر بود. او بود که صبا را با موسیقی آشنا کرد و هنر نواختن سه‌تار را به او آموخت. صبا کودکی خود را با موسیقی گذراند و کم‌کم بر ساز‌های سنتی مسلط شد. سنتور، ویولن، ضرب، کمانچه، کم‌تر سازی پیدا می‌شد که او قادر به نواختن آن نباشد. استعداد بی‌نظیر صبا در عرصه موسیقی به‌سرعت برای اساتید وقت همچون حاجی خان، علی‌اکبر شاهی و حسین هنگ آفرین، معین شد.
نوجوانی صبا در مدرسه کمال‌الملک گذشت. در آنجا هنر ریخته‌گری، معرق‌کاری و سوهان‌کاری را از بر شد و با آثار اساتیدی چون نیما، صادق هدایت و شهریار آشنا شد. بعدتر رابطه او با نیما و شهریار نزدیک‌تر شد و این دو به افراد تأثیرگذار در زندگی صبا بدل شدند. صبا در سال ۱۳۱۱ با دخترعموی نیما که از قضا شاگردش نیز بود، ازدواج کرد. دخترانش را با نام‌های غزاله، ژاله و رکسانا صدا می‌کرد و زنگ صدای خانه‌اش موسیقی بود و موسیقی. صبا شاگردان بی‌شماری داشت و اتفاقا بیشتر آنان به اساتید به نام موسیقی بدل شدند. آوازه او آن‌قدری بود که نزد هنرمندان به استاد بی‌چون‌وچرای موسیقی و نوازندگی شهرت پیدا کرد.
ابوالحسن صبا چهل سال برای مردم نواخت، در رادیو مشغول کار شد و استادی بی‌نظیر برای هنرجویان خود بود. او دستی بر قلم می‌برد و بر مهارت زبان انگلیسی تسلط خارق‌العاده‌ای داشت. در دوران جوانی تک‌نواز ارکستر علی‌نقی وزیری شد و پیانو را در سطح استادی آموخت. او همواره در جهت احیای موسیقی سنتی ایران‌زمین کوشش کرد. به روستا‌ها و مناطق دورافتاده می‌رفت و آهنگ‌های محلی را جمع‌آوری می‌کرد. در سال ۱۳۰۶ علی‌نقی وزیری او را مأمور کرد تا مدرسه موسیقی در رشت تأسیس کند. در طول انجام مأموریت، صبا موفق به جمع‌آوری آهنگ‌های دیلمان، قاسم‌آبادی و امیری مازندرانی شد که همگی از یادگار‌های باارزش او در زمان حیات به شمار می‌روند. فرامرز پایور، ملکه برومند، منوچهر جهانبگلو، امیر همایون خرم، رحمت‌الله بدیعی و علی تجویدی از هنرمندانی هستند که در سایه صبا به موسیقی ایران‌زمین معرفی شدند.
صبا در نهایت در ۵۵ سالگی در ۲۹ آذرماه سال ۱۳۳۶ بر اثر عارضه قلبی چشم از جهان فروبست. پیکر او در قبرستان ظهیرالدوله تهران واقع در خیابان دربند به خاک سپرده شده است. خانه موزه صبا محلی است که او اکثر سال‌های عمر گران‌قدرش را در آنجا گذرانده است.
استاد شهریار که از دوستان نزدیک ابوالحسن صبا در دوران جوانی بود، پس از مرگ ایشان بسیار متأثر شد و این شعر را در قدردانی از رفیق دیرینه‌اش سرود:
“ای صبا با تو چه گفتند که خاموش شدی؟ چه شرابی به تو دادند که مدهوش شدی؟
تو که آتشکده عشق و محبت بودی چه بلا رفت که خاکستر خاموش شدی؟ “
آثار استاد ابوالحسن صبا
ابوالحسن صبا علاوه بر فن موسیقی که در آن تبحر بی‌نظیری داشت، همواره علاقه‌مند به نوشتن بود و آثار مکتوب بسیاری را از خود به‌جای گذاشت. آثاری همچون ردیف مجلس برای ویولن (در سه جلد)، برای سنتور (در چهار جلد) و برای تار و سه‌تار (در یک جلد) که امروزه به‌عنوان کتب مرجع موسیقی شناخته می‌شوند.
از آثار مطرح استاد صبا می‌توان به بهارمست، در قفس، چهارمضراب‌های گوناگون، به یاد گذشته و به زندان اشاره کرد.
موزه استاد صبا معماری اصیل ایرانی
این خانه موزه، محل زندگی اجداد استاد صبا بوده است. خانه‌ای گرم و باصفا شبیه به منش و زندگی ایشان؛ وارد خیابان ظهیرالاسلام واقع در بهارستان که می‌شوید، در لابه‌لای فروشگاه‌های کاغذفروشی و پیاده‌روهای پرجنب‌وجوش محله، خانه‌ای کوچک و قدیمی خودنمایی می‌کند که بر سردر آن با کاشی‌های آبی‌رنگ نام استاد ابوالحسن صبا نقش بسته است.
این خانه قدیمی ۲۳۰ مترمربع وسعت دارد و به وصیت صبا در سال ۱۳۵۳ به موزه تبدیل شد. در حیاط کوچک خانه حوضی پرازآب قرار گرفته است. عموم دیوار‌ها به رنگ سفید درآمده و پنجره‌های مربع شکل که در قابی چوبی جای گرفته‌اند بر زیبایی خانه افزوده است. یک دالان به زیرزمین می‌رسد که در گذشته نه‌چندان دور محل تدریس استاد بوده و شاگردان هنرمندی همچون غلامحسین بنان، علی‌اکبر شهنازی و علی‌اصغر بهاری در همین زیرزمین هنر موسیقی را آموختند. گلدان‌هایی سبز در اطراف حیاط جا خوش کرده‌اند. در سمت راست دالانی وجود دارد که با گذر از آن به نگهبانی می‌رسید. اگر پرسشی داشته باشید در اینجا پاسخگوی شما هستند. پنج اتاق در عمارت قرار دارد که یادگار‌های استاد در این اتاق‌ها به چشم می‌خورد. لوازم شخصی صبا، عکس‌های ماندگار، ساز‌های او، تختخواب و صندلی‌های مخصوص که هرکدام تاریخ و هنر سرزمینمان را یادآور می‌شوند. دست‌نوشته‌های استاد صبا و رنگ روی معماری معاصر تهران، دقایقی شما را از روزمرگی جدا می‌کنند. مجموعه‌سازهای بی‌نظیر و تاریخی از یادگاران استاد هستند که در این خانه می‌توانید نظاره‌گر آن‌ها باشید. اشعار صبا با دست خط ایشان در خانه حضور دارند و اشعار اساتیدی چون نیما و شهریار گوشه‌وکنار اتاق‌ها را رنگ‌آمیزی کرده‌اند.
در سالن اصلی مجموعه‌ای از وسایل شخصی استاد را می‌بینید که با دست‌نوشته‌های ایشان رنگ‌آمیزی شده است. لکه‌های زرد رنگی که بر دیواره‌ها نقش بسته نمایشی از تاریخ است و بر قدمت مکانی که در آن هستید اشاره دارد. بنچاق قدیمی این ادعا را ثابت می‌کند. کت‌وشلوار رسمی استاد نمایی از پوشش هنرمندان در دهه ۳۰ و ۴۰ خورشیدی در تهران است.
ماسک گچی از صورت ایشان، عینک و قلم و دواتشان از دیگر لوازمی است که در اینجا یافت می‌شود. عکس‌هایی که در اتاقی مخصوص قرار گرفته خاطرات استاد را برایتان زنده می‌کند. نقشه‌ای از زندگی ایشان که تماشایش خالی‌ازلطف نیست.
از یادگار‌های همسر صبا ۹۰ عروسک با لباس‌های محلی ایران‌زمین است که شما را به تماشای نمایشی از فرهنگ غنی ایران‌زمین دعوت می‌کند. صنایع‌دستی و محلی، کتابخانه استاد، نامه‌های اداری ایشان، و اسناد و مدارکشان دست‌نخورده در این خانه موزه قرار گرفته است.
چگونه به موزه استاد صبا برویم؟
برای رسیدن به موزه استاد صبا، نیاز است با استفاده از مترو، اتوبوس، وسیله نقلیه شخصی یا تاکسی‌های مخصوص، خودتان را به میدان بهارستان در تهران برسانید. خیابان ظهیرالاسلام از خیابان‌های مطرح این منطقه است.
محلی پرهیاهو، پر از مغازه‌های کاغذفروشی. به پلاک ۹۰ که می‌رسید نام ابوالحسن صبا بر دیوار خانه‌ای قدیمی نقش بسته است. بازدید از این موزه هزینه‌ای برای شما ندارد و ساعت کار اینجا از ۸:۳۰ صبح تا ۱۵:۳۰ بعدازظهر است. (لوکیشن موزه استاد صبا)
خوشمزه‌های اطراف خانه موزه صبا
اگر به موزه استاد صبا می‌روید رستوران‌های خوشمزه اطراف را فراموش نکنید.
با فاصله یک کیلومتری از خانه موزه صبا به رستورانی نوستالژیک می‌رسید که خاطرات دهه شصت را برایتان زنده می‌کند. رستوران دهه شصتی‌ها، همواره مملو از جمعیت است و روز شما را کامل می‌کند.
رستوران عادل یکی از قدیمی‌ترین رستوران‌های تهران است که در نزدیکی ایستگاه مترو ملت قرار گرفته است.
رستوران سنتی رستان در دو و نیم کیلومتری موزه استاد صبا قرار دارد و محلی مناسب برای استراحت و میل کردن ناهار است.
رستوران ایده‌آل، رستوران شماعیان و کافه رستوران سمیه از دیگر غذاخوری‌های نزدیک موزه صبا هستند.
جاذبه‌های گردشگری اطراف خانه موزه صبا
حالا که به موزه استاد صبا رسیده‌اید، بد نیست از دیگر جاذبه‌های گردشگری اطراف این موزه نیز دیدن کنید. اماکنی همچون:
باغ موزه نگارستان، کتابخانه و موزه ملی ملک، کاخ گلستان، موزه هنر‌های ملی، موزه تاریخ مفاخر، خانقاه صفی علیشاه، عمارت مسعودیه، بازار بزرگ بهارستان، شمس العماره و موزه جواهرات ملی ایران که رسیدن به آن‌ها بین ۵ تا ۱۲ دقیقه پیاده روی را طلب می‌کند و می‌تواند روزی به یادماندنی را برای شما رقم بزند.
سخن پایانی
پیشنهاد می‌کنیم یک روز از روزمرگی‌ها جدا شوید، به دل پایتخت بزنید و در پر جنب و جوش‌ترین مناطق تهران از موزه‌هایی همچون موزه استاد صبا دیدن کنید. این خانه قدیمی فضایی بی‌نظیر را به شما نمایش می‌دهد و خاطرات دهه ۳۰ و ۴۰ تهران را برایتان زنده می‌کند. اگر می‌خواهید به این مکان زیبا و دیدنی بروید، می‌توانید از سرویس تاکسی آنلاین اسنپ استفاده کنید. همچنین تجربیات خود را از بازدید این مکان دیدنی با ما به اشتراک بگذارید.
