اگر یک بار سفر زمینی از یک شهر به شهر دیگر را تجربه کرده باشید، یا اینکه سفر زمینی به خارج از کشور داشته باشید، بی‌شک میدانید که سفرهای زمینی جزء جذاب‌ترین مسافرت‌هایی هستند که هر فردی ممکن است در طول زندگی خودش آن‌ها را تجربه کرده باشد. در سفر زمینی، همه چیز به نحو متفاوتی در برابر چشمانتان تصویرسازی می‌شود.
جاده تمام زیبایی‌هایش را به رخ گردشگران می‌کشد و ایستگاه‌های بین‌راهی، همان وعده‌گاهی هستند که مسافران برای تجدیدقوا و ادامه سفر در آن‌ها با هم دیدار می‌کنند. با وجود همه جذابیت‌هایی که این نوع از سفرها دارند، اما ماشین گرفتگی در سفر مانع از این می‌شود که بیشتر افراد این سفرهای جذاب را تجربه کنند.
اگر قصد دارید که این بار بلیط اتوبوس را برای سفری که در پیش رو دارید تهیه کنید، لازم است که درباره بیماری حرکت و روش درمان آن اطلاعات به دست بیاورید. تا بتوانید سفری جذاب و خاطره‌انگیز را برای خودتان رقم بزنید.
ماشین گرفتگی چیست؟
ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت اصطلاحی است که برای حال بدی که افراد موقع استفاده از وسایل حمل و نقل متحرک پیدا می‌کنند استفاده می‌شود. این مشکل گاهی مواقع حتی در شرایطی که فرد بازی می‌کند یا تجربه واقعی سوار شدن در خودرو و حرکت ماشین را ندارد نیز دیده می‌شود. ماشین گرفتگی با علایم مختلفی همراه است و این علایم در هر فردی به شکل متفاوتی نمود پیدا می‌کنند.
جالب است بدانید که بیماری حرکت در گذشته نیز وجود داشته و حتی ناسا نیز در این باره تحقیقاتی انجام داده است؛ یعنی احتمال اینکه مسافران سفینه‌های فضایی با بیماری حرکت مواجه شده باشند، یا این عارضه را در طول سفرهای فضایی خودشان تجربه کنند وجود دارد.
علت ماشین گرفتگی چیست؟
علت اصلی بیماری حرکت به هم خوردن تعادل میان حواس بدن است؛ یعنی فردی که رزرو بلیط اتوبوس را انجام می‌دهد، یا کسانی که با خودروی شخصی خودشان سفر می‌کنند، زمانی که سوار خودرو می‌شوند یک چیز را می‌بینند، اما ماهیچه‌هایشان چیز دیگری حس می‌کند. به همین دلیل، پیام‌های متفاوتی نیز به گوش داخلی فرد ارسال می‌شود و تقابل این احساسات و سیگنال‌ها، موجب بروز سرگیجه و حالت تهوع او خواهد شد.
به طور معمول، این مشکل زمانی رخ می‌دهد که بدن در حالت سکون است، اما خودرو به سمت جلو حرکت می‌کند. به همین دلیل است که به ماشین گرفتگی بیماری حرکت نیز گفته می‌شود.
نقش اعضای مختلف بدن در بیماری حرکت
برای اینکه علت ماشین گرفتگی را بهتر درک کنید، نقش هر کدام از اعضای بدن را در بروز این عارضه در ادامه مورد بررسی قرار داده‌ایم.
نقش گوش‌ها در بروز ماشین گرفتگی
گوش‌ها نقش مهمی در حفظ تعادل بدن دارند. این اعضای بدن از شبکه‌ای به نام سیستم دهلیزی برای کمک به حفظ کنترل فرد استفاده می‌کنند. سیستم دهلیزی از سه جفت نیم‌دایره و دو کیسه تشکیل شده که وظیفه این بخش‌ها، ارسال تمامی اطلاعات عوامل موجود در اطراف بدن برای مغز است.
مایع درون کانال‌های نیم‌دایره‌ای کوش هم زمان با چرخش و حرکت سر حرکت کرده و تعادل را در بدن فرد برقرار می‌کنند. جالب است بدانید که این قسمت از گوش داخلی حتی نسبت به جاذبه و تأثیر آن روی بدن نیز حساس است؛ یعنی وقتی نشسته‌اید، ایستاده‌اید و حتی در خواب و درازکش هستید، گوش داخلی پیام وضعیتی که دارید را برای مغز ارسال می‌کند.
نقش مغز در بروز ماشین گرفتگی
مغز که عضو متفکر و اصلی بدن است، به طور مداوم در حال دریافت داده‌ها و اطلاعات مختلف درباره بخش‌های مختلف بدن است. گاهی مواقع پیام‌های ارسالی برای مغز گیج‌کننده هستند و آن را دچار اشتباه می‌کنند؛ یعنی وقتی در حال حرکت هستید، تصور می‌کنید نشسته‌اید، یا چیزی خلاف آنچه برایتان رخ داده را احساس می‌کنید.
به عنوان مثال، وقتی کشتی به ساحل رسیده و عرشه را ترک کرده‌اید، هنوز تصور می‌کنید که در حرکت هستید و کشتی مسیرش را در بین آب‌های جاری دریا ادامه می‌دهد.
علائم اختلال ماشین گرفتگی
هر اختلالی یک سری علائم و نشانه‌ها دارد و این موضوع برای بیماری حرکت نیز صادق است. این علائم معمولاً برای اغلب افراد یکسان هستند و به سرعت ظاهر می‌شوند. به محض توقف خودرو نیز شاهد رفع اختلال‌های مربوط به ماشین گرفتگی هستیم. از جمله نشانه‌های اختلال ماشین گرفتگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- سرگیجه و سردرد
- حالت تهوع و استفراغ
- رنگ‌پریدگی پوست و عرق سرد
- بدخلقی و به هم خورده آرامش فردی
- احساس ناراحتی و حس بد در طول راه
- خمیازه کشیدن‌های متعدد فرد
عواملی مؤثر در بروز اختلال ماشین گرفتگی در سفر
عوامل متعددی می‌تواند در بیماری حرمت نقش داشته باشند. در ادامه برخی از مهم‌ترین مواردی که موجب شروع یا تشدید این مشکل می‌شوند را ارائه کرده‌ایم.
- قرار گرفتن در صندلی عقب خودرو و عدم دید به جلو
- خواندن کتاب در ماشین یا خیره شدن طولانی به صفحه موبایل در ماشین
- خفه بودن هوای خودرو و عدم دریافت اکسیژن کافی در ماشین
- تعریق و خواب‌آلودگی
- تنگی نفس یا احساس سوزش
- سرعت بالای خودروی سواری یا اتوبوس
نحوه تشخیص ماشین گرفتگی
ماشین گرفتگی معمولاً با احساس سرگیجه و تنگی نفس شروع می‌شود. سپس با افزایش مدت زمان سفر ممکن است فرد با حالت تهوع یا استفراغ نیز مواجه شود. این عوارض گاهی مواقع با کمبود اکسیژن و خفگی همراه هستند و فردی که دچار ماشین گرفتگی شده در شرایط اضطراری قرار می‌گیرد.
در اغلب مواقع این علایم با توقف خودرو یا پیاده شدن از ماشین و تنفس هوای تازه از بین می‌روند؛ اما در صورت بروز مشکلاتی مانند بیماری گوش، بیماری پارکینسون و…، لازم است که فرد به درمانگاه مراجعه کرده و معاینه شود. چون ممکن است بیماری حرکت به صورت موقتی برای او نمود پیدا کرده باشد و بتوان آن را درمان کرد.
چه افرادی مستعد اختلال ماشین گرفتگی هستند؟
ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت یک بیماری مسری نیست؛ اما هر فردی ممکن است در طول زندگی خودش به دلیل عوامل ژنتیکی، تغییر حالات و روحیات و… با این موضوع درگیر شود. با این وجود، ماشین گرفتگی در بین برخی از افراد نسبت به دیگران شایع‌تر است. از جمله این افراد می‌توان به گروه‌های زیر اشاره کرد.
- افراد سالمند
- خانم‌های باردار
- کودکان بین ۵ تا ۱۲ سال
- افراد دارای سابقه سردردهای میگرنی
روش‌های پیشگیری از ماشین گرفتگی
اگر شما هم جزء کسانی هستید که آرزوی سفر زمینی به دلتان مانده و ماشین گرفتگی از ساعتی که سوار خودرو یا اتوبوس می‌شوید یک لحظه هم رهایتان نمی‌کند، حتماً باید روش‌هایی که می‌تواند تا حد امکان این مشکل را کنترل کند بشناسید. از جمله راهکارهایی که می‌تواند حد قابل توجهی از بروز این عارضه پیشگیری کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- مصرف داروی ماشین گرفتگی قبل از شروع سفر
- انتخاب جای مناسب برای نشستن در وسیله نقلیه مانند صندلی کنار راننده در سفرهای زمینی و صندلی‌های رو به جلو و کنار پنجره در قطار
- روشن کردن تهویه خودروی سواری یا باز کردن پنجره جهت جابجایی هوا
- اجتناب از کتاب خواندن یا استفاده از گوشی در سفر و نگاه کردن به بیرون و فواصل دورتر
- فرستادن صندلی به سمت عقب و دراز کشیدن در صورت بروز احساس ناخوشایند
- بسته نگه‌داشتن چشم‌ها و چرت زدن جهت یکسان کردن ورودی گوش داخلی و چشم‌ها
- جویدن آدامس در سفر و مصرف غذاهای سبک قبل از سفر
- نوشیدن آب و هیدراته نگه‌داشتن بدن
- پرهیز از مصرف الکل، غذاهای چرب، تند و اسیدی و استشمام بوی عطر یا سیگار یا بوهای تند
- اجتناب از سوار شدن در وسایل تندرو مانند قایق‌های سریع
- استفاده از نوارهای فشار یا درمان‌های پزشکی برای کنترل بیماری حرکت
داروهای درمان اختلال ماشین گرفتگی
درمان قطعی بیماری حرکت وجود ندارد. اما می‌توانید داروهای خاصی را برای کاهش شدن این مشکل و پیشگیری از بروز آن مصرف کنید. برای مصرف داروهای مخصوص ماشین گرفتگی حتماً باید تحت نظر پزشک متخصص باشید. چون بعضی از این داروها ممکن است با عوارض جانبی خاصی برای افراد مختلف همراه باشند. به طور معمول پزشکان بنادریل، درامامین و اسکوپولامین را برای رفع این مشکل تجویز می‌کنند.
اسکوپولامین یکی از داروهای مناسب برای پیشگیری از حالت تهوع است که موجب خواب آلودگی نمی‌شود. این دارو را ۶ تا ۸ ساعت قبل از سفر پشت گوشتان قرار دهید. اسکوپولامین به صورت آدامس جویدنی نیز موجود است. در این حالت دارو از طریق گیرنده‌های روی گونه جذب می‌شود.
آنتی‌هیستامین‌های غیر خواب‌آور از دیگر داروهایی هستند که برای پیشگیری از ماشین گرفتگی مناسب هستند. در صورت نیاز فرد، پزشک متخصص ممکن است پرومتازین را برای او تجویز کرده باشد. این دارو را باید ۲ ساعت قبل از شروع سفرتان استفاده کنید و تا ۶ تا ۸ ساعت اثر آن ماندگار است. البته پرومتازین با عوارضی مانند خواب آلودگی و خشکی دهان همراه خواهد بود. سیکلیزین نیز به عنوان داروی ضد تهوع معمولاً ۳۰ دقیقه قبل از سفر مصرف می‌شود. این دارو را نباید برای کودکان زیر ۶ ساعت استفاده کنید.
دیمن هیدرینات، مکلیزین (بونین) و آنتی امتیک از دیگر داروهای ضد تهوع و ضد استفراغی هستند که پزشکان برای افرادی که بد ماشین هستند تجویز می‌کنند. این داروها را حتماً باید بر اساس دستورالعمل‌های تجویز شده توسط پزشک مصرف کنید.
درمان‌های خانگی ماشین گرفتگی
بعضی از افراد ترجیح می‌دهند که به جای مصرف داروهای شیمیایی از درمان‌های خانگی برای رفع مشکل ماشین گرفتگی استفاده کنند. اگر شما هم طرفدار این روش‌ها هستید، مواردی که در ادامه ارائه شده می‌تواند برای درمان بیماری حرکت کمکتان کند.
۱) مصرف زنجبیل
زنجبیل به عنوان یکی از داروهای ضد تنوع شناخته می‌شود و برای درمان ماشین گرفتگی نیز مؤثر است. این داروی گیاهی با کمک به هضم غذا، از بروز حالت تهوع در طول سفر پیشگیری می‌کند. طبق تحقیقات انجام شده، کسانی که زنجبیل مصرف می‌کنند در تجربه تفریحاتی مانند حضور در شهربازی، کشتی سواری، سفرهای جادهای و… کمتر با مشکل بد ماشینی مواجه می‌شوند.
برای مصرف زنجبیل و درمان حالت تهوع در سفر روش‌های مختلفی وجود دارد. در حالت اول می‌توانید آب را به جوش آورده و چند تکه زنجبیل را در قوری دم کنید. پس از ۱۰ دقیقه، دمنوش زنجبیل آماده است و می‌توانید آن را به همراه یک قاشق چای‌خوری عسل مصرف کنید. توجه داشته باشید که زنجبیل را چند ساعت قبل از سفر مصرف کنید، تا تأثیر آن در طول حرکت ماشین همچنان باقی بماند.
روش دیگری که برای مصرف این ماده وجود دارد، استفاده از ترکیب آب زنجبیل، لیموترش و کمی عسل قبل از سفر است. البته مصرف زنجبیل به صورت خشک یا تازه در غذا نیز می‌تواند تا قابل توجهی برای درمان بیماری حرکت کمک کننده باشد.
البته، برای مصرف این ماده غذایی باید حتماً با پزشک مشورت کنید. چون مصرف زنجبیل برای خانم‌های باردار، کسانی که بیماری قبلی دارند و برخی از افراد که داروهای خاصی مصرف می‌کنند توصیه نمی‌شود.
۲) سرکه سیب
سرکه سیب اثری قلیایی دارد و pH خون را متعادل می‌کند. به همین دلیل است که افراد بد ماشین و کسانی که نمی‌توانند حرکت اتوبوس و… را تحمل کنند، با کمک این ماده می‌توانند از بروز حالت تهوع پیشگیری کنند.
برای اینکه بتوانید با کمک سرکه سیب مشکل تهوع و استفراغ را در طول سفر کنترل کنید، لازم است که دو قاشق سرکه سیب را با یک قاشق عسل ترکیب کرده و در یک فنجان آب بریزید. سپس باید این ترکیب را به آرامی بنوشید، تا مشکل تهوع و درد معده‌ای که دارید کنترل شود. در طول سفر هم می‌توانید سرکه سیب را همراه داشته باشید و در موقع نیاز، آن را قرقره کنید، تا حس تهوعی که دارید برطرف شود.
۳) نعناع یا عرق نعنا
نعنا به خاطر بوی خاطر و وجود ماده شیمیایی منتول می‌تواند ماهیچه‌های معده را آرام کرده و از بروز تهوع در سفرهای زمینی و… پیشگیری کند. برای پیشگیری از بیماری حرکت در سفر می‌توانید یک فنجان چای نعنا غلیظ بخورید. یا اینکه نعنا خشک را به همراه سالاد و لیمو مصرف کنید. استفاده از آبنبات نعنایی، عرق نعنا، آدامس نعنایی و سایر محصولاتی که در آن‌ها این ترکیب وجود دارد نیز در پیشگیری از بروز ماشین گرفتگی و رفع حالت‌های آن مؤثر است.
۴) لیموترش
لیموترش حاوی اسید سیتریک است و به آرام کردن معده متلاطم کمک می‌کند. با مصرف لیمو می‌توانید مانع از بروز استفراغ و حالت تهوع شوید. حتی در صورت رخ دادن ماشین گرفتگی، مزه کردن لیمو یا بو کردن آن می‌توانید آرامتان کند.
برای اینکه بتوانید مانع از بروز ماشین گرفتگی در سفر شوید، لازم است کمی لیمو را در یک لیوان چکانده و با آب ولرم و عسل آن را ترکیب کنید. همچنین می‌توانید یک برش لیمو را همراهتان داشته باشید و به آرامی آن را در طول مسیر مزه کنید، تا حالت تهوع به سراغتان نیاید.
اقدامات مهم جهت پیشگیری از بروز ماشین گرفتگی
اگر داروی خاصی مصرف نکرده‌اید، یا داروها و راهکارهای پیشگیری از بروز بیماری حرکت برایتان پاسخگو نبوده و این مشکل رخ داده؛ باید آرامشتان را حفظ کنید. سپس لازم است که حواستان را پرت کرده و روی چیز دیگری جز این موضوع تمرکز کنید.
برای بهتر شدن حالتان، لازم است چشم‌هایتان را ببندید و به آرامی نفس بکشید. در صورتی که این کار برایتان ممکن نیست، به یک جسم ثابت که حرکتی ندارد نگاه کنید و تمرکزتان را روی آن بگذارید. هوای تازه و نفس کشیده در محیط باز هم می‌تواند در برطرف کردن این حالت مؤثر باشد. بنابراین در صورت امکان خودتان را در معرض هوای آزاد قرار دهید.
سخن پایانی
ماشین گرفتگی یا بیماری حرکت موضوعی است که می‌تواند شرایط سفر را برای برخی از افراد بسیار دشوار و پیچیده کند. این عارضه قابل پیشگیری و درمان است.
با این وجود، در صورتی که در سفر با اتوبوس، قطار و … با این مشکل مواجه شدید، لازم است که آرامشتان را حفظ کرده و از داروهای تجویز شده توسط پزشک یا راه‌های درمانی خانگی برای کنترل حالت تهوع کمک بگیرید. پس از چند دقیقه چرت زدن و دعوت کردن خودتان به آرامش می‌توانید شاهد بهتر شدن حالتان باشید و سفرتان را به بهترین نحو به سرانجام برسانید.
دیدگاهتان را بنویسید