زعفران (saffron) ادویه‌ای شناخته شده در سراسر جهان است که در آشپزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. زعفران را به عنوان طلای سرخ می‌شناسند و علت آن احتمالا با کمیاب بودن این محصول و شیوه کشت و به دست آمدن آن مرتبط است. جالب است بدانید که ایران بزرگترین صادرکننده زعفران در سراسر جهان شناخته می‌شود. از هزار سال پیش، به دلیل خواص دارویی از زعفران استفاده می‌شد و این ادویه سرخ رنگ فواید بسیاری برای بدن دارد. تا انتهای این مطلب همراه ما باشید تا به این سوال پاسخ دهیم که زعفران چیست و همچنین کاربردها و مزایا و عوارض مصرف بیش از حد آن را معرفی کنیم.
زعفران چیست؟
زعفران از گیاهی به نام علمی Crocus Sativus به دست می‌آید. ریشه گیاه به صورت پیاز است که تکثیر آن نیز از طریق همین پیاز انجام می‌شود. کشت پیاز زعفران، اولین بار توسط ایرانیان معرفی شد. این گیاه دارای شش گلبرگ است که سه کلاله گیاه را در بر گرفته‌اند.
این سه کلاله قرمز رنگ همان زعفرانی است که مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کلاله‌ها به وسیله دست از گیاه جدا می‌شود و سپس الک شده و از طریق تیمار گرمایی به محصولی تبدیل می‌شود که در منازل مورد استفاده قرار می‌گیرد. گیاه زعفران به گرما مقاوم است و در برخی نقاط ایران کشت می‌شود.
عناصر تشکیلدهنده زعفران
اگر میخواهید بدانید عناصر تشکیلدهنده زعفران چیست؟ باید بگوییم، این ماده حاوی شش ترکیب اصلی است و هر چه میزان این ترکیبات بیشتر باشد، نمایانگر کیفیت و اصل بودن محصول خواهد بود. بررسی میزان این ترکیبات در آزمایشگاه امکان‌پذیر است.
- پیکروکروسین: عامل طعم زعفران
- کروسین: عامل رنگ زعفران
- سافرانال: عامل عطر زعفران
- بتاکاروتن: در بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود.
- لیکوپن: نوعی کاروتنوئید
- زیگزانتین: نوعی کاروتنوئید
ارزش غذایی زعفران
زعفران دارای ۳۱۰ کیلو کالری انرژی است. تمامی ارزش غذایی و مواد معدنی این ادویه محبوب در هر ۱۰۰ گرم از آن در جدول زیر ارائه شده است.
| ماده | مقدار | ویتامین‌ها | مقدار |
| آب | ۹۰/۱۱ گرم | ویتامین C | ۸۰/۸۰ میلی گرم |
| چربی | ۸۵/۵ گرم | ویتامین A | ۰۰/۲۷ میلی گرم |
| کربوهیدرات | ۳۷/۶۵ گرم | ویتامین E | ۰۰/۰ میلی گرم |
| فیبر | ۹۰/۳ گرم | ویتامین K | ۰۰/۰ میلی گرم |
| پروتئین | ۴۳/۱۱ گرم | ویتامین B1 | ۱۲/۰ میلی گرم |
| آهن | ۱۰/۱۱ میلی گرم | ویتامین B2 | ۲۷/۰ میلی گرم |
| کلسیم | ۰۰/۱۱۱ میکروگرم | ویتامین B3 | ۴۶/۱ میلی گرم |
| روی | ۰۹/۱ میلی گرم | ویتامین B5 | ۰۰/۰ میلی گرم |
| منیزیم | ۰۰/۲۶۴ میلی گرم | ویتامین B6 | ۰۱/۱ میلی گرم |
| سدیم | ۰۰/۱۴۸ میلی گرم | ویتامین B9 | ۰۰/۹۳ میکروگرم |
| پتاسیم | ۰۰/۱۷۲۴ میلی گرم | ویتامین B12 | ۰۰/۰ میلی گرم |
کاربردهای زعفران
اما کاربرد زعفران چیست؟ با توجه به عطر و طعم خاص خود، کاربردها و مصارف بسیاری دارد که می‌توان آنها در چند گروه دسته‌بندی کرد.
مصارف غذایی
زعفران برای آشپزی در بسیاری از کشورهای دنیا به کار می‌رود اما استفاده از آن در ایران، هند و کشورهای عربی رواج بیشتری دارد. برخی از مصارف زعفران برای آشپزی شامل موارد زیر است:
- بهبود طعم و رنگ خوراک مرغ و برخی از انواع خورش‌ها
- پخت انواع شیرینی‌های محلی
- تهیه شربت زعفران
- انواع دمنوش‌های ترکیبی زعفران
- تغییر رنگ برنج و استفاده از آن برای غذاهای مختلف مانند زرشک پلو با مرغ
- چاشنی مربا
- ادویه مورد استفاده برای کباب پرندگان
مصارف درمانی
آیا میدانید اثرات درمانی زعفران چیست؟ این ماده سرشار از آنتی اکسیدان‌هایی است که در کاهش التهاب موثر بوده و همچنین برای کاهش دردهای قاعدگی و درمان برخی بیماری‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. زعفران می‌تواند به کم کردن علائم آسم و سرفه کمک کند.
همچنین ترکیبات موجود در زعفران برای درمان برخی مشکلات روحی مانند افسردگی نیز موثر خواهد بود. از عصاره زعفران برای تهیه برخی داروها استفاده می‌شود.
مصارف صنعتی
زعفران علاوه بر خواص دارویی و مصارف آشپزی در صنایع زیر نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- عطرسازی
- رنگ کردن پارچه و ابریشم
- شمع‌سازی
محصولات آرایشی بهداشتی
اثرات درمانی پوست زعفران چیست؟ این ماده دارای خواص آنتی اکسیدانی است که می‌تواند سطح رادیکال‌های آزاد پوست را کاهش داده و موجب از بین رفتن جوش و آکنه شود. ترکیبات موجود در زعفران از صدمات پوستی جلوگیری کرده و سلامت و شادابی پوست را به همراه خواهد داشت.
به همین دلیل از زعفران در ساخت بسیاری از محصولات آرایشی و مراقبتی پوست استفاده می‌شود. همچنین، حاوی دو ترکیب کروسین و کائمفرول است که این دو ترکیب در ساخت بسیاری از لوازم آرایشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
خواص زعفران
همانطور که گفته شد بهره‌مندی از خواص زعفران از گذشته رواج داشته است. در این بخش به معرفی خواص زعفران می‌پردازیم.
تسکین درد
اثرات تسکین دهندگی زعفران چیست؟ ترکیب سافرانال موجود در زعفران می‌تواند همچون مسکن طبیعی عمل کرده و دردهای مختلف را تسکین دهد. استفاده از زعفران برای کاهش درد دندان مفید خواهد بود. سافرانال بر سلول‌های عصبی تاثیر گذاشته و به بهبود سردرد کمک می‌کند؛ به همین دلیل زمانی که دچار سردرد هستید، نوشیدن یک فنجان دمنوش زعفران توصیه می‌شود.
سلامت قلب
دو عامل اصلی ابتلا به بیماری‌های قلب و عروق، فشار خون و کلسترول بالا است. ترکیبات موجود در زعفران می‌تواند به انبساط رگ‌های خونی کمک کرده و از افزایش فشار خون جلوگیری کند. ترکیب کروسین موجود در زعفران به کاهش سطح کلسترول بد خون کمک می‌کند و مانع از رسوب کلسترول در عروق خونی می‌شود؛ به همین دلیل زعفران به عنوان ماده‌ای بسیار مفید برای قلب شناخته می‌شود.
کاهش دردهای قاعدگی
اثرات کاهش درد در زعفران چیست؟ سندروم پیش از قاعدگی (PMS) برخی علائم روحی و جسمی است که پیش از شروع خون‌ریزی برای اغلب خانم‌ها اتفاق می‌افتد که موجب تغییرات خلق‌وخو و احساس درد و ناراحتی خواهد شد.
اغلب این علائم به دلیل کاهش سطح هورمون سروتونین اتفاق می‌افتد. ترکیبات موجود در زعفران بر فعالیت غدد درون‌ریز تاثیر گذاشته و موجب افزایش میزان سروتونین می‌شود؛ در نتیجه درد و تغییرات روحی دوران قاعدگی تا حد زیادی بهبود خواهد یافت.
تقویت سیستم ایمنی
زعفران سرشار از مواد معدنی و ویتامین‌هایی همچون ویتامین C است که می‌تواند موجب افزایش میزان سلول‌های گلبول سفید خون شود. این سلول‌ها سد حفاظتی بدن هستند که به مقابله با عوامل خارجی همچون باکتری‌ها و میکروب‌ها می‌پردازند. با افزایش گلبول‌های سفید سیستم ایمنی بدن تقویت خواهد شد.
تقویت مو
نقش تقویتکنندگی مو در زعفران چیست؟ یکی از خواص زعفران جلوگیری از ریزش مو است. ترکیبات موجود در زعفران موجب می‌شوند تا جریان خون در فولیکول‌های مو بیشتر شده و بدین طریق مواد غذایی و اکسیژن بیشتری در اختیار این فولیکول‌ها قرار بگیرد. نتیجه این اتفاق افزایش استحکام ریشه مو و جلوگیری از ریزش آنها خواهد بود.
بهبود سیستم گوارش
مشکلات گوارشی مانند یبوست و اسهال اغلب به دلیل اسپاسم روده و معده اتفاق می‌افتد که هضم نادرست غذا را به همراه خواهند داشت. این ماده به دلیل خواص ضد التهاب می‌تواند گرفتگی و اسپاسم دستگاه گوارشی را رفع کند که با هضم درست غذا، درد و ناراحتی‌های گوارشی کاهش خواهند یافت.
سلامت دستگاه تنفسی
روش درمان التهاب با کمک زعفران چیست؟ از جمله خواص این ماده کاهش التهاب و جلوگیری از باریک شدن مجاری تنفسی است؛ به همین دلیل به کاهش علائم آسم و همچنین سرفه کمک خواهد کرد. ترکیبات موجود در این ادویه موجب رقیق‌تر شدن خلط گلو شده و همچون داروهای خلط‌آور عمل می‌کند.
مصرف دمنوش زعفران در زمان ابتلا به برخی بیماری‌ها مانند سرماخوردگی که سیستم تنفسی را تحت تاثیر قرار می‌دهند توصیه شده است.
شادابی پوست
اگر به سلامت پوست خود اهمیت می‌دهید، مصرف زعفران را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. ترکیبات موجود در زعفران موجب بهبود زخم‌های پوستی، جوش و آکنه خواهند شد و بدین طریق به حفظ سلامت و شادابی پوست کمک می‌کنند.
زعفران از پیری زودرس پوست در اثر آسیب اشعه فرابنفش خورشید و آلودگی‌های محیطی جلوگیری می‌کند و به همین دلیل در ساخت لوازم مراقبتی پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تقویت چشم
اثرات درمان چشم با زعفران چیست؟ برخی از بیماری‌های چشمی مانند تباهی لکه زرد در اثر افزایش سن اتفاق می‌افتند. ترکیبات موجود در زعفران همچون کروسین مانع از آسیب سلول‌های چشم شده و ابتلا به این بیماری‌ها را به تعویق می‌اندازند. همچنین زعفران حاوی ویتامین A است که این ویتامین نقش مهمی در ساختار لکه زرد چشم دارد.
سلامت روحی
در طب سنتی از دمنوش زعفران برای آرامش اعصاب، خواب راحت و کاهش تنش‌های عصبی استفاده می‌شود. بر طبق مطالعات علمی دو ترکیب سافرانال و کروسین موجود در زعفران می‌توانند فعالیت سلول‌های مغز و اعصاب را تنظیم کنند و بدین طریق برای درمان برخی بیماری‌های روحی مانند افسردگی مفید خواهند بود.
عوارض مصرف زعفران
آیا می دانید مضرات استفاده بیش از حد زعفران چیست؟ با وجود آنکه زعفران فواید بسیاری برای بدن دارد اما باید از مصرف بی‌رویه آن پرهیز کرد؛ چرا که عوارض زیر را به دنبال خواهد داشت.
- زردی پوست
- بی‌حسی پلک‌ها و لب
- اسهال
- خون دماغ شدن
- زردی غشای مخاطی
- زردی چشم
- یرقان
- مسمومیت غذایی
نکته: مصرف زعفران با برخی داروها مانند داروهای فشار خون در تداخل خواهد بود؛ در این زمینه با پزشک خود مشورت کنید.
مصرف زعفران، این طلای سرخ خواص بسیاری را به همراه خواهد داشت.
در این مطلب به معرفی زعفران چیست پرداختیم و کاربرد، خواص و عوارض مصرف آن را معرفی کردیم. همانطور که گفتیم زعفران ضد التهاب است و برای کاهش دردهای قاعدگی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. شما میتوانید برای تهیه این ادویه از سرویس سوپرمارکت اسنپ استفاده کنید. کافی است با استفاده از اپلیکیشن اسنپ، این ماده و دیگر مواد غذایی مورد نیاز خود را سفارش داده و درب منزل در کمترین زمان ممکن تحویل بگیرید.
دیدگاهتان را بنویسید