هنگامی که سوار هواپیما می‌شوید، یکی از مهمانداران جلوی کابین ظاهر شده و با انجام حرکاتی، طرز استفاده از امکانات مهم هواپیما را به شما یادآور می‌شود. یکی از این امکانات اسرار‌آمیز ماسک اکسیژن است که هنگام تغییر فشار کابین و کمبود اکسیژن در هواپیما، از بالای سر شما آویزان شده و نقش ناجی را بازی می‌کند. این اتفاق عموما در شرایط بحرانی صورت می‌گیرد. شناخت کامل این وسیله مهم در پرواز امری ضروری است. در این مطلب به معرفی و کارکرد ماسک اکسیژن هواپیما می‌پردازیم.
ماسک اکسیژن هواپیما در چه صورتی باز می‌شود؟
هنگامی که فشار هوای کابین بیش از اندازه شود یا خلبان، اکسیژن موجود در کابین را کمتر از حد انتظار بداند، برای تأمین نیاز بدن شما، ماسک‌های اکسیژن باز می‌شوند. این اتفاق عموما در دو صورت رخ دهد.
برخی مواقع به دلایل مختلف، از جمله امنیت، مناسب نبودن شرایط جوی، نیاز به کاهش مصرف سوخت و غیره، خلبان نیاز می‌بیند تا در ارتفاع بالاتر از حد معمول پرواز کند. عموم هواپیما‌ها در ارتفاع ۴۰۰۰ پا پرواز می‌کنند و مجوز پرواز تا ارتفاع ۸۰۰۰ پا را نیز دارند. بدن انسان‌ها تا ارتفاع ۱۰۰۰۰ پایی مشکلی با تنفس عادی ندارد. اما هنگامی که ارتفاع پرواز شما به بیش از این برسد، فشار کابین بالا رفته و اکسیژن‌رسانی سخت می‌شود. در این حالت شما احساس سردرد و سرگیجه می‌کنید، گاهی حالت تهوع به سراغتان می‌آید و حتی امکان دارد دچار سرخوشی شوید. خلبان در این شرایط مجوز استفاده از ماسک اکسیژن را صادر می‌کند.
دیگر موقعیتی که نیاز است در آن از ماسک اکسیژن در هواپیما استفاده کنید، موقعیت‌های استرس‌زایی است که امکان دارد در طول پرواز رخ بدهد. بروز مشکلات فنی، تکان‌های شدید، شرایط سقوط و دیگر اتفاقات که امیدواریم هیچگاه آن‌ها را تجربه نکنید. در شرایط استرس‌زا ناخودآگاه سیستم اعصاب شما دچار تنش می‌شود و معمول‌ترین کار یعنی تنفس کردن را از یاد می‌برد. برای کاهش استرس و برطرف‌کردن این ضعف، نیاز است به بدن شما اکسیژن اضافه شود و روند تنفس بهبود پیدا کند. به همین خاطر هنگامی که شرایطی خاص و ویژه شکل می‌گیرد به‌سرعت ماسک‌های اکسیژن باز شده و از مسافران درخواست می‌شود ماسک را بر روی صورت بگذارند.
ماسک اکسیژن چگونه کار می‌کند؟
هنگامی که ارتفاع هواپیما به بالای ۱۰۰۰۰ پا می‌رسد یا به دلایل جوی، درز سوراخ، شکستن شیشه و سایر موارد این‌چنینی فشار کابین دچار مشکل می‌شود، سنسور‌های ویژه هواپیما که مأمور کنترل وضعیت فشار هستند، زنگ هشدار را برای خلبان و خدمه به صدا در می‌آورند. در این لحظه خلبان موظف است، ابتدا ماسک ویژه خود را بر روی صورت بگذارد. ماسک مسافران از بالای سر آن‌ها آویزان می‌شود و خلبان ضمن توضیح شرایط پرواز از آن‌ها می‌خواهد تا از ماسک‌ها استفاده کنند. نیاز است در ابتدای سفر به راهنمایی مهماندار به‌خوبی دقت داشته باشید تا به‌راحتی از ماسک خود استفاده کنید. با کشیدن ماسک به سمت پایین و گذاشتن آن بر روی صورت فرایند شیمیایی آغاز شده و کپسول ویژه متصل به بند اکسیژن شروع به کار می‌کند.
طبق دستورالعمل پرواز در این شرایط خلبان موظف است ضمن انتقال اطلاعات به برج مراقبت و حفظ امنیت پرواز که در اولویت است، ارتفاع خود را به‌سرعت کم کند. تا جایی که مسافرین نیاز به استفاده از ماسک نداشته و به‌راحتی قادر به تنفس باشند.
ماسک اکسیژن تا چه مدت‌زمان به تنفس شما کمک می‌کند؟
شاید این سؤال برایتان پیش بیاید که چه میزان اکسیژن از طریق ماسک منتقل می‌شود و تا چه مدت امکان استفاده از ماسک وجود دارد؟ بر خلاف تصور همگان که استفاده از ماسک برای مدت‌زمان طولانی امکان‌پذیر است، سیستم هواپیما فرض را بر این گذاشته که ارتفاع پرواز به‌سرعت تنظیم می‌شود و به همین سبب مدت‌زمان استفاده را بسیار کمتر از حد تصورتان در نظر گرفته است. به شکل معمول این فرایند شیمیایی قادر است تا ۱۵ دقیقه بدون وقفه جریان اکسیژن‌رسانی را تأمین کند.
در همین زمان خلبان موظف است شرایط را به وضعیت عادی برساند. دقت کنید اگر در این شرایط از ماسک خود استفاده نکنید، امکان آسیب رسیدن به دستگاه عصبی و مغز شما وجود دارد. کمبود اکسیژن در هواپیما چیزی شبیه به کوهنوردی در ارتفاعات است که گاهی سبب بیهوشی و بروز اختلال در سیستم عصبی کوهنوردان می‌شود.
اکسیژن مصرفی از طریق ماسک هواپیما چگونه تولید می‌شود؟
اگر تجربه غواصی داشته باشید، استفاده از اکسیژن هواپیما تجربه‌ای مشابه را در اختیارتان می‌گذارد با این تفاوت که در اینجا از کپسول استفاده نمی‌شود. یک اکسیژن خالص که تولید آن با فرایند شیمیایی ممکن می‌شود. محفظه بالای سر شما در واقع لابراتواری است که با فرایندی شیمیایی نوعی اکسیژن خالص را تولید می‌کند. باریم پروکسید، سدیم کلراید و پتاسیم از جمله عناصر تشکیل‌دهنده این اکسیژن خالص هستند. هنگامی که شما ماسک را بر روی صورت گذاشته و تنفس می‌کنید، این عناصر سوخته و سبب تولید اکسیژن می‌شوند.
طریقه صحیح استفاده از ماسک اکسیژن
اگر بدانید ماسک اکسیژن هواپیما به چه شکل کار می‌کند، می‌توانید با غلبه بر هیجانات خود در آرامش مطلق تنفس کنید و به سیستم بدن خود در گذر از این دقایق پراسترس کمک کنید. همان‌طور که اشاره شد اکسیژن در هواپیما طی فرایندی شیمیایی تشکیل می‌شود. این فرایند نیازمند تنفس آرام و عمیق شما است. پس در صورت نیاز به استفاده از ماسک به‌جای نفس‌های تند و پراسترس، سعی کنید آرام و عمیق نفس بکشید تا روند تولید اکسیژن به بهترین شکل ممکن صورت بگیرد.
عکس‌هایی که از اقصی‌نقاط جهان هنگام استفاده مسافرین از ماسک اکسیژن هواپیما گرفته شده، نشان می‌دهد که اکثر آن‌ها تصور صحیحی از نصب ماسک بر روی صورت ندارند. لازم است به راهنمایی مهماندار به‌خوبی توجه کنید. دقت کنید که ماسک باید روی بینی و دهان شما را بپوشاند. پس با خونسردی به بهترین شکل ممکن از ماسک خود استفاده کنید.
چند نکته در مورد ماسک هواپیما
- این ماسک به‌منظور تأمین سلامت شما در هواپیما قرار گرفته و استفاده از آن به تشخیص خلبان و خدمه، الزامی است.
- دقت به دفترچه راهنما برای نصب سریع و باکیفیت ماسک، قبل از آغاز پرواز الزامی است.
- باز شدن ماسک به معنای سقوط هواپیما نیست، پس آرامش خود را حفظ کنید.
- کمتر پیش‌آمده که مسافری بر اثر کمبود فشار هوا آسیب جدی ببیند.
- استفاده‌نکردن از ماسک می‌تواند آسیب‌های مغزی جدی در پی داشته باشد.
- طبق تحقیقات کابین هواپیما فشاری هم سطح ۴۰۰۰ تا ۸۰۰۰ پا را تأمین می‌کند.
- اگر ارتفاع هواپیما به بیش از ۴۰۰۰۰ پا برسد، ساکنین آن تنها ۱۸ ثانیه امکان هوشیاری دارند.
- هیچ‌کدام از ماسک‌های پرواز خراب نیستند. این تنفس سریع شما است که اجازه تولید اکسیژن را نمی‌دهد و موجب باد شدن ماسک می‌شود.
سخن پایانی
اگر نگاهی به حوادث هوایی بیندازید، متوجه می‌شوید که تعداد آن‌ها بسیار اندک بوده و سفر با هواپیما از کم‌ریسک‌ترین انتخاب‌ها برای سفر است. در سفرهای هوایی نیاز است اطلاعات دقیقی از امکانات هواپیما داشته باشید. هرکدام از این‌ها در مواقع ضروری به کمک شما می‌آیند و از سلامت شما محافظت می‌کنند. به یاد داشته باشید، در صورت بروز حادثه این خود شما هستید که باید از سلامتی‌تان مراقبت کنید. در پایان آرزو می‌کنیم هیچگاه نیاز به استفاده از ماسک اکسیژن هواپیما نداشته باشید و همواره سفری آرام و بی‌دردسر را تجربه کنید. اگر می‌خواهید تجربه سفری مطمئن را با بهترین ایرلاین‌های داشته باشید می‌توانید از سرویس بلیت سفر اسنپ استفاده کنید. همچنین تجربه خود را در زمینه سفر با ایرلاین‌های مختلف با ما به اشتراک بگذارید.
دیدگاهتان را بنویسید