در دین ما زمانی که فردی جنایتی را به‌صورت غیرعمد انجام می‌دهد باید مبلغی را به‌عنوان دیه پرداخت کند. این جنایت می‌تواند بر نفس، عضو، منفعت یا در شرایطی جنایت عمدی باشد. در واقع دیه زمانی پرداخت می‌شود که دیگر قصاصی در کار نبوده و عملی که فرد انجام داده باید با پرداخت مبلغی مشخص جبران شود. در این مطلب می‌خواهیم توضیحات کاملی را در مورد این موضوع داده و با میزان آن در سال ۱۴۰۲ آشنا شویم.
دیه چیست؟
در میان انواع مجازاتی که در قانون ما وجود دارد، دیه یکی از مهم‌ترین‌هاست. این کلمه بر اساس ماده ۴۴۸ قانون اساسی تعریف شده است. معنی که در این قانون برای دیه گفته شده عبارت است از:
“دیه مقدر، مال معینی است که در شرع مقدس، به سبب جنایت غیرعمدی بر نفس، عضو، منفعت یا جنایت عمدی در مواردی که به هر جهتی قصاص ندارد، مقرر شده است”
با این اوصاف می‌توان گفت که هرگونه جنایتی که به‌صورت غیر عدم، مانند تصادف باشد، می‌تواند شامل دیه شود. این مبلغ باید به شخص آسیب‌دیده یا وارثان او پرداخت شود. شرط دوم برای الزام پرداخت دیه، در مورد جرایم عمدی است. این شرایط در زمانی اتفاق می‌افتد که حکم قصاص برای فرد اجرا نشود. دلایل مختلفی برای این شرایط وجود دارد که موضوع بحث ما نیست.
انواع دیه کدام است؟
میزان دیه بر اساس نوع آسیبی که به فرد وارد شده محاسبه خواهد شد. براین‌اساس تقسیم‌بندی صورت‌گرفته که در اینجا به آن‌ها اشاره کرده‌ایم:
- دیه جان: این دیه مربوط به آسیب‌هایی است که به‌صورت عمدی و با اختیار کامل به فرد دیگر وارد می‌شود. براین‌اساس قصاص برای فرد در نظر گرفته می‌شود. اما فرد آسیب‌دیده می‌تواند رضایت داده و به‌جای قصاص دیه دریافت کند.
- دیه شبه‌عمد: در این نوع از جنایت، مجرم می‌خواهد آسیبی را به شخص وارد کند، اما آن آسیب قتل نیست.
- دیه خطای محض: در این نوع از دیه نیز فرد از عمد باعث آسیب به فرد دیگر نشده و همه چیز بر اساس یک اتفاق بوده است.
میزان دیه چگونه تعیین می‌شود؟
نرخ جدول دیه‌ای که در هرسال عنوان می‌شود با آنچه که در سال قبل بوده متفاوت است. دلیل این تفاوت می‌تواند تورمی باشد که در هرسال صورت می‌گیرد؛ بنابراین این جدول در هرسال با مبالغ مختلفی اعلام می‌شود. نرخ دیه ۱۴۰۲ از طرف بانک مرکزی جمهوری اسلامی اعلام شده و در نهایت توسط رئیس قهوه قضاییه تأیید می‌شود.
نرخ دیه ۱۴۰۲ انسان
زمانی که رئیس قوه قضاییه مبلغ دیه را صادر کرده و آن را اعلام می‌کند، تا پایان سالی که در آن قرار گرفته‌ایم، این نرخ ثابت خواهد بود. زمانی که مبلغ دیه انسان کامل تعیین شود، دیه مربوط به سایر اعضای بدن نیز بر همین اساس مشخص می‌گردد. شخصی که موظف به پرداخت دیه است، باید مبلغ آن را بر اساس سالی که در آن قرار گرفته پرداخت کند. حتی اگر محکومیت فرد در سال‌های قبل باشد، مبلغ دیه بر اساس سالی مشخص می‌شود که در آن سپری می‌کند.
به‌عنوان‌مثال فردی که در سال ۱۴۰۱ مرتکب جرم شده و در سال ۱۴۰۲ مشخص شده که باید دیه پرداخت کند، مبلغ بر اساس ۱۴۰۲ در نظر گرفته خواهد شد. این مبلغ برای خانم‌ها ۹۰۰ میلیون و برای مردان دو برابر زنان است. البته زمانی این موضوع وجود دارد که مبلغ دیه بیش از ۳/۱ کامل باشد و در صورتی که دیه کمتر از ۳/۱ است، تفاوتی بین زن و مرد وجود نخواهد داشت.
مبلغ دیه ۱۴۰۲ در ماه‌های حرام
در ماه‌های حرام یعنی رجب (۳ بهمن تا ۲ اسفند)، ذی‌القعده (۱۱ خرداد تا ۹ تیر)، ذی‌الحجه (۱۰ تیر تا ۷ مرداد) و محرم (۸ مرداد تا ۶ شهریور) میزان دیه کمی بیشتر خواهد شد. این میزان معادل یک‌سوم از دیه انسان کامل است که به آن اضافه خواهد شد؛ بنابراین در سال ۱۴۰۲ که مبلغ دیه زنان برابر با ۹۰۰ میلیون تومان است، به میزان ۳۰۰ هزار تومان اضافه شده و در نهایت دیه کل برابر با ۱ میلیارد و ۲۰۰ هزار تومان می‌شود.
محاسبه چند درصد دیه در سال ۱۴۰۲
اکنون دیگر با مبلغ دیه سال ۱۴۰۲ آشنا شدیم. اما در مواردی نیاز به محاسبه چند درصد دیه هستیم که به شکل زیر انجام می‌شود:
برای محاسبه چند درصد دیه باید آن را در ماه‌های غیر حرام در نظر بگیریم. فرض کنید در سال ۱۴۰۲ بابت یک آسیب، ۱۰ درصد از دیه انسان کامل به‌عنوان پرداختی برای فرد خاطی در نظر گرفته است. در این شرایط باید ۱۰ درصد از مبلغ ۹۰۰ میلیون را محاسبه کنید که برابر با ۹۰ میلیون تومان خواهد شد.
خسارات بیمه اتومبیل در دیه
در تصادفاتی که منجر به پرداخت مبلغی به‌عنوان دیه می‌شود، بیمه نقش مهمی را بازی می‌کند. این بیمه را با عنوان بیمه شخص ثالث می‌شناسند. ۲.۵ درصد از مبلغ دیه در ماه‌های حرام جزء تعهدات مالی این مرکز است. حداقل تعهد مالی در این بیمه ۳۰ میلیون تومان است و سقف آن با توجه به داشتن گواهینامه و وجود یا عدم وجود خسارات جانی متفاوت است. معمولا حداکثر سقف ۵۰ درصد یا نیمی از مبلغ دیه برای ماه‌های حرام است که با وجود هزینه ۱.۲۰۰.۰۰۰ تومان برای خانم‌ها در ماه‌های حرام می‌توانیم آن را ۶۰۰ میلیون در نظر بگیریم.
همه افرادی که دارای وسایل نقلیه چه موتور و چه ماشین هستند، باید بیمه شخص ثالث را برای خود فعال کنند. نرخ پایه بیمه نیز بر اساس نرخ دیه ۱۴۰۲ کامل انسان مشخص خواهد شد.
پرداخت قسطی دیه امکان‌پذیر است؟
در مواقعی پرداخت دیه به‌صورت قسطی انجام خواهد شد. این پرداختی می‌تواند به روش‌های مختلفی باشد. به‌عنوان‌مثال مشخص شود که فرد جنایتکار در هر ماه تنها یک دهم از مقدار دیه را به فرد پرداخت کند؛ بنابراین برای کسی که باعث مرگ یک انسان دیگر شده این مبلغ در سال ۱۴۰۲ برابر با ۹۰۰ میلیون تومان است یا می‌تواند مشخص شود که کل دیه در ۱۰ قسط پرداخت شود که در این صورت نیز در هر پرداخت باید ۹۰ میلیون را واریز کند.
آیا مقدار دیه سال ۱۴۰۲ برای افراد مختلف متفاوت است؟
بر اساس ماده ۵۰۰ قانون مجازات اسلامی قتل یک خانم دیه‌ای برابر با نصف مرد دارد. البته این میزان تا قبل از ۳/۱ دیه است و پس از آن نصف خواهد شد.
دیه مربوط به افراد مسلمان و دیگر ادیان مانند زرتشتی، کلیمی، مسیحی و صائبی با هم یکی بوده و هیچ تفاوتی را ندارد. شرکت بیمه در زمانی که تصادفی صورت می‌گیرد، باید تمام مبلغ پرداختی دیه را با مبلغی یکسان برای زن و مرد به طور کامل پرداخت کند.
سخن پایانی
اگرچه گاهی پرداخت دیه نمی‌تواند جبران‌کننده خساراتی مانند فوت، قطع عضو یا دیگر مشکلات این‌چنینی باشد اما پرداخت آن به‌عنوان یک جریمه برای فرد خاطی است که در نهایت دوباره به‌سادگی مرتکب این اشتباه نشود. در نظر داشته باشید، مواردی که در این مطلب عنوان شد، تنها مربوط به دیه سال ۱۴۰۲ بوده و ممکن است در سال‌های بعدی تغییر کند. اگر می‌خواهید وسیله نقلیه خود را بیمه کنید تا در صورت ایجاد این شرایط ناخواسته در پرداخت مبالغ به شما کمک کند، می‌توانید از سرویس بیمه اسنپ استفاده کنید. همچنین اگر تجربه‌ای از دیه، پرداخت یا دریافت آن دارید، آن را با ما به اشتراک بگذارید.
دیدگاهتان را بنویسید