اگر گذرتان به استانبول افتاد، تاریخ پرفرازونشیب این شهر را از دریچه مسجد پرابهت سلیمانیه نظاره‌گر شوید. این مسجد یکی از معروف‌ترین جاذبههای استانبول است که قدمتش به دوران پرشکوه سلطان سلیمان برمی‌گردد. درحالحاضر شوق تماشای معماری بیزانسی ـ اسلامی باشکوه این بنا و تاریخی که به‌دوش می‌کشد، گردشگران و استانبول‌گردان را به‌سمت این گوشه از محله فاتح می‌کشاند. در ادامه همراه ما باشید تا مفصل درباره این بنا صحبت کنیم.
تاریخچه ساخت مسجد جامع سلیمانیه
سطلان سلیمان اعظم چهارمین سلطان امپراتوری عثمانی پس از فتح استانبول بود. او این مسجد باشکوه را با چهار مناره ساخت و آن را به معمار سینان، معروف‌ترین معمار اسلامی آن دوران، سپرد. ساخت این مسجد و مجموعه‌ای که اطراف آن را احاطه کرده در سال ۱۵۵۰ میلادی آغاز شد و ۷ سال بعد، در سال ۱۵۵۷ میلادی خاتمه یافت. در طول این ۷ سال شخص سلطان سلیمان تمام نقشه‌ها، طرح‌ها، ایده‌ها و ماکت‌ها را تایید می‌کرد و پس از تایید، بی‌هیچ چشمداشتی برای اجرای آنها هزینه می‌کرد. معمار سینان معتقد بود که این مسجد بزرگ‌ترین دستاورد زندگی اوست.
طراحی بیرونی مسجد سلیمانیه و محوطه اطراف
طول بنای مسجد ۶۹ متر، عرض آن ۶۳ متر و ارتفاع گنبد اصلی ۵۳ متر است. اطراف آن مجموعه کاملی از امکانات رفاهی مثل مدارس فقه اسلامی، مدرسه طب، مهمان‌خانه، کتابخانه، حمام، رستوران، کاروان‌سرا، بیمارستان و مغازه‌های مختلف به‌چشم می‌خورد که به‌طرز عجیبی در هماهنگی کامل با مسجد انتخاب و ساخته شده‌اند. حتی چمنزار سرسبز محوطه مسجد با مناره‌ها، نقاشی چشمگیر گنبد و آسمان آبی هارمونی زیبایی دارد. در مسجد سلیمانیه برخلاف بسیاری از مساجد عثمانی خبری از تزیینات و کتیبه‌های اغراق آمیز نیست و سادگی در تمام عناصر آن موج می‌زند.
طراحی داخلی مسجد سلیمانیه
این مسجد از درون به‌معنای واقعی کلمه یک شاهکار معماری تمام‌عیار است. درب ورودی اصلی محصور در میان یک دالان طولانی است. به‌محض ورود به فضای داخلی مسجد، اولین چیزی که نگاهمان را خیره می‌کند، دیوارهایی پوشیده از نقاشی‌های قرآنی، تزیینات هندسی و عناصر معماری اسلامی است.
در ساخت این بنا از کاشی‌های ترکی صیقلی استفاده شده و در رنگ‌آمیزی بنا ۷ رنگ مختلف به‌چشم می‌خورد. ارغوانی با خطوط راه‌راه سفید و مشکی، آبی فیروزه‌ای که به‌شکل گل‌های لاله، میخک، بنفشه، داووی، برگ انگور، درخت سیب و سرو دیوارهای داخلی نمازخانه را می‌پوشاند. محراب مسجد سلیمانیه و منبر آن از سنگ مرمر و منبر واعظ از چوب تراشیده شده‌اند. کنج محراب نیز کتیبه‌هایی با برگ‌های طلایی و لبه‌های سرامیکی دیده می‌شود.
بخش‌های مختلف مسجد سلیمانیه
به‌غیر از عمارت اصلی که در بخش‌های قبلی درون و بیرونش را کاوش کردیم، در محوطه مسجد سلیمانیه چیزهای دیگری هم برای تماشا هست. در ادامه به این بخش‌ها اشاره کرده‌ایم.
مهمان‌سرای مسجد سلیمانیه
درست مقابل مسجد کاروان‌سرایی وجود دارد که درب آن به روی عموم گردشگران باز نیست. آشپزخانه‌های عمومی زمانی محل پخت‌و‌پز آشپزان سلطان بودند، حالا تبدیل شده‌اند به رستوران‌های دنج میان چمنزارهای سرسبز و معطر که از مسافران این بنای تاریخی میزبانی می‌کنند.
کتابخانه مسجد سلیمانیه
سلیمان اعظم هم‌زمان با دستور ساخت عمارت اصلی، دستور ساخت چندین مدرسه مانند کتابخانه را نیز صادر کرد. کتابخانه‌ای که درحالحاضر در مسجد می‌بینید، دقیقا روی همان کتابخانه قبلی بنا شده است. این گنجینه ارزشمند حاوی ۹۰ تا ۱۲۰ هزار نسخه از کتاب‌ها و نسخ خطی به زبان‌های ترکی، عربی و فارسی، مربوط به دوران مختلف است. این کتابخانه یکی از بزرگ‌ترین کتابخانه‌های جهان اسلام است که در طول زمان، کتاب‌هایی از زیارتگاه‌ها، آسایشگاه‌ها و نقاط مختلف به آنجا انتقال یافته و آثار نویسندگانی مثل «نورالدین آغا»، «پرتو پاشایی»، «عاطف افندی»، «ایوب سلطان جامعی» و «نور عثمانیه» در آن یافت می‌شود.
موزه مسجد سلیمانیه
موزه‌ای که در محوطه مسجد می‌بینید محل نگهداری اشیا و وسایل باستانی مربوط به مسجد است. از ظروف چینی و فلزی گرفته تا وسایل حمام و لوازم خطی! حتی لباس‌های منسوب به اهل‌بیت (ع) و نسخه‌های بسیار قدیمی قرآن کریم در این موزه نگهداری می‌شود.
حمام مسجد سلیمانیه
حتی اگر فرصت زیادی برای بازدید از بخش‌های مختلف مسجد سلیمانیه نداشتید، حمام مجموعه را حتما ببینید! این بخش به‌خاطر سبک‌و‌سیاق معماری و طراحی مشابه حمام‌های ترکی، یکی از جالب‌ترین و پربازدیدترین بخش‌های مجموعه سلیمانیه است.
مدرسه و بیمارستان
مدرسه سلیمانیه به‌عنوان یک سازه قدیمی اما استوار، هنوز محل برپایی جلسات یادگیری مباحث دینی برای کودکان است. در کنار آن، بیمارستان سلیمانیه قرار دارد که درحالحاضر ارتش کشور ترکیه به‌عنوان کارخانه چاپ از آن استفاده می‌کند، اما روزگاری یکی از پیشرفته‌ترین مراکز پزشکی برای عثمانی‌ها بود.
موقعیت مکانی مسجد سلیمانیه در استانبول
مسجد سلیمانیه را بر فراز یکی از هفت تپه استانبول و مشرف به خلیج طلایی ساخته‌اند؛ درست روی بلندترین تپه از میان هفت تپه‌ای که شهر استانبول روی آن قرار دارد! درست در خط مقدم ورودی گلدن هورن (شاخ طلایی)، مشرف به محله‌های قدیمی و مدرن شهر! همین‌هاست که اعتبار و شکوه و جذابیتی وصف‌ناشدنی به این بنا بخشیده است. این مسجد در منطقه فاتح استانبول و در بخش اروپایی آن قرار دارد.
چگونه به مسجد سلیمانیه برویم؟
برای رفتن به مسجد سلیمانیه می‌توانید از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی استفاده کنید. ساده‌ترین راه استفاده از خط متروی حاجی عثمان به ینیکاپی است. در ایستگاه وزنچیلار پیاده شوید، ده تا پانزده دقیقه پیاده‌روی خواهید کرد تا به میدانی که مسجد در آن قرار دارد برسید. همچنین می‌توانید سوار تراموای مسیر باغجیلار کاباتاش شوید، در یکی از دو ایستگاه لاله‌لی یا بیاضیت پیاده شوید و پس از ده دقیقه پیاده‌روی به مسجد برسید.
چگونه از تکسیم به مسجد سلیمانیه برویم؟
بعد از پرواز تهران استانبول و رسیدن به میدان تکسیم، برای این سفر کوتاه چند راه پیش رو دارید. اگر مشکلی با نشستن در تراموا ندارید، خود را به ایستگاه‌های بازار بزرگ بایزید یا دانشگاه لاله‌لی برسانید تا در فاصله چند قدمی مسجد پیاده شوید. می‌توانید از تاکسی‌های داخل شهری استانبول استفاده کنید یا پیاده از میدان تکسیم به‌سمت خیابان استقلال بروید تا به میدان بیازیت برسید. وارد خیابان سلطان احمد شوید تا مسجد سلطان احمد قدم بزنید. سپس وارد خیابان حسن پاشا شوید و قدم بزنید تا به مسجد سلیمانیه برسید.
جاهای دیدنی نزدیک مسجد سلیمانیه
حالا که تا مسجد سلیمانیه آمده‌اید، پس از آنکه از شکوه این بنا به‌قدر کافی لذت بردید، راه آمده را برنگردید! این حوالی جاذبههای دیگری هست که دیدنشان خالی از لطف نیست.
۱. مسجد ایا صوفیه
مسجد ایاصوفیه در اصل یک کلیسای جامع ارتدکس شرقی در امپراتوری بیزانس بود و ساخت آن در سال ۵۳۷ بعد از میلاد آغاز شد؛ نهایتا زمان اشغال توسط امپراتوری عثمانی به مسجد تبدیل شد. این مسجد امروز یکی از پربازدیدترین موزه‌های ترکیه است و برای گردشگران مسلمان و مسیحی ارزش بسیار زیادی دارد.
- فاصله تا مسجد سلیمانیه: ۱٫۵۹ کیلومتر
۲. مسجد آبی (سلطان احمد)
مسجد سلطان احمد با گنبدی عظیم و باشکوه یکی از چشم‌نوازترین دیدنی‌های استانبول در ساحل تنگه بسفر است. این مسجد در دوران امپراتوری عثمانی و زمان حکومت سلطان احمد ساخته شد و به‌خاطر ۲۰ هزار کاشی آبی‌رنگی که در تزیینات داخلی آن به‌کار رفته است، مسجد آبی نامیده می‌شود.
- فاصله تا مسجد سلیمانیه: ۱٫۶ کیلومتر
۳. آب انبار باسیلیکا
آب‌انبار باسیلیکا به دستور امپراتور بیزانس ژوستینیان درست در مجاورت موزه ایاصوفیه ساخته شد. این آب‌انبار مخزن زیرزمینی کاخ‌های بیزانس و عثمانی بود و امروز به‌خاطر اهمیت تاریخی و معماری پرشکوهش، از نگاه گردشگران محبوب است. می‌آیند که ستون‌های سنگی ضخیم و طاق‌های آجری عظیم آب‌انبار را با نقش‌های برجسته و نفیس آن تماشا کنند.
- فاصله تا مسجد سلیمانیه: ۱٫۴۵ کیلومتر
۴. موزه سلامت سلطان بایزید دوم
سلطان بایزید دوم در سال ۱۴۸۸ میلادی دستور ساخت این موزه را داد. این موزه سالیان سال به‌عنوان بیمارستان روانی استفاده می‌شد و نهایتا حدود نیم‌قرن پیش به یک موزه بهداشتی تبدیل شد. درحالحاضر این موزه مربوط به بیمارستان دانشگاه‌های تراکی بوده و به‌عنوان بخشی از مجتمع موزه، پذیرای گردشگران است.
- فاصله تا مسجد سلیمانیه: ۲٫۳۶ کیلومتر
۵. تنگه بسفر
تنگه بسفر که دریای سیاه شمال ترکیه را به دریای مرمره و مدیترانه وصل و ترکیه را به دو بخش اروپایی و آسیایی تقسیم می‌کند، درست از وسط استانبول می‌گذرد. قایقرانی در تنگه بسفر و تماشای منظره چشم‌نواز دو سمت تنگه، به‌ویژه هنگام غروب آفتاب، به‌قدری هیجان‌انگیز است که مسافران استانبول را شیفته این شهر و زیبایی‌های آن می‌کند.
- فاصله تا مسجد سلیمانیه: ۲۶٫۷۲ کیلومتر
۶. کاخ توپکاپی
کاخ توپکاپی پس از ۴ قرن که منزلگاه سلطان عثمانی بود، به موزه‌ای بزرگ و پرزرق‌و‌برق تبدیل شد که قدم‌گذاشتن در آن حس حضور در انیمیشن‌های واقعی را زنده می‌کند. این نگین ارزشمند و تاریخی شهر استانبول که به دستور سلطان محمد دوم ساخته شد، نمایشگاه کلکسیون همایونی امپراتوری عثمانی، کتاب‌ها و دست‌نوشته‌های آنهاست. به همین خاطر از جاذبههای تاریخی و فرهنگی مهم استانبول به‌شمار می‌رود.
- فاصله تا مسجد سلیمانیه: ۲٫۱ کیلومتر
۷. گرند بازار استانبول
این بازار سنتی سرپوشیده که بیشتر از ۴ هزار غرفه و مغازه را در قلب خود گنجانده، در فاصله کمی از مسجد سلیمانیه قرار دارد. این بازار توریستی است و اجناس آن برای خرید سوغاتی کمی گران هستند؛ اما تماشای تاریخ و گذشته ترکیه از دریچه گرند بازار بزرگ استانبول لذتی است که نباید از دست داد.
- فاصله تا مسجد سلیمانیه: حدود ۱ کیلومتر
حرف آخر
اگر خود را گردشگر تاریخ‌دوست می‌دانید، مطمئن باشید از تماشای مسجد سلیمانیه، دومین مسجد جامع بزرگ استانبول بر فراز تپه‌ای خوش‌آب‌و‌هوا در فاتح، لذت می‌برید. خوب است قبل از تهیه بلیت بازدید از این مسجد کمی درباره تاریخ آن بخوانید تا تماشای ابهتی که بعد از گذشت این‌همه سال صحیح‌و‌سالم باقی مانده، لذت بیشتری برایتان به‌همراه داشته باشد.
تابه‌حال مسجد سلیمانیه را از نزدیک دیده‌اید؟ کدام ویژگی‌های این بنا برایتان جذابیت بیشتری دارد؟ مشتاقانه منتظر شنیدن نظرات‌تان هستیم.
دیدگاهتان را بنویسید