خواص حیرت‌انگیز تخم شربتی + روش مصرف و هشدارها

ایرانی‌ها از قدیم‌الایام تخم شربتی را به‌دلیل داشتن خواص خنک‌کننده، در فصل‌های گرم سال به‌صورت نوشیدنی استفاده می‌کرده‌اند، اما فواید این بذرهای سیاه فراتر از خنک کردن بدن است. در ادامه با خواص مغذی این دانه‌ها و فواید آنها برای سلامت بدن آشنا می‌شوید. منتظر نکات جذاب دیگری هم از این گیاه خنک‌کننده در این مقاله باشید!

تخم شربتی چیست؟

تخم شربتی یکی از دانه‌های گیاهی با خواص دارویی و تغذیه‌ای بسیار غنی است که در واقع تخم نوعی ریحان به‌نام Ocimum basilicum یا ریحان شیرین است. این دانه‌های کوچک به‌دلیل خواص فوق‌العاده خود در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی در میان کسانی پیدا کرده‌اند که به‌دنبال تغذیه سالم و طبیعی هستند. از این خوراکی جذاب برای تهیه انواع شربت استفاده می‌شود و به همین دلیل هم نام تخم شربتی برازنده‌اش است!

تخم شربتی بذر نوعی ریحان است که از سالیان دور در ایران، پاکستان، هند و کشورهای آسیای جنوب شرقی کشت می‌شده‌است. در کشورها و فرهنگ‌های مختلف، تخم شربتی به‌عنوان غلیط‌کننده و طعم‌دهنده غذایی و همچنین داروی گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد. زمانی که این دانه‌ها در آب خیس می‌شوند، پوششی ژلاتینی و شفاف در اطراف آن‌ها تشکیل می‌شود که باعث افزایش حجم و اندازه دانه‌ها می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود تا تخم شربتی در ترکیب با نوشیدنی‌ها، دسرها و غذاهای مختلف استفاده شود.

ارزش غذایی تخم شربتی

تخم شربتی یک ماده غذایی غنی از مواد مغذی است. این دانه‌ها حاوی پروتئین، فیبر، چربی‌های سالم، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند. در ادامه به مهم‌ترین ترکیبات تغذیه‌ای تخم شربتی اشاره می‌کنیم:

1. پروتئین: تخم شربتی حاوی پروتئین گیاهی باکیفیت است. مصرف پروتئین برای ترمیم بافت‌ها، رشد عضلات و حفظ سیستم ایمنی بدن ضروری است.
2. فیبر: تخم شربتی یکی از بهترین منابع فیبر غذایی است. فیبر به هضم بهتر غذا، کنترل سطح قند خون و کاهش کلسترول کمک می‌کند.
3. اسیدهای چرب امگا ۳: این دانه‌ها حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند که به سلامت قلب و مغز کمک می‌کنند و نقش مهمی در کاهش التهاب‌های بدن دارند.
4. ویتامین‌ها و مواد معدنی: تخم شربتی سرشار از ویتامین‌های گروه B، ویتامین K، ویتامین C و مواد معدنی مانند کلسیم، منیزیم، آهن و پتاسیم است که برای حفظ سلامت استخوان‌ها، تنظیم فشار خون و حمایت از عملکرد مناسب سیستم عصبی ضروری هستند.
5. آنتی‌اکسیدان: تخم شربتی سرشار از آنتی‌اکسیدان است که نقش مهمی در مبارزه با رادیکال‌های آزاد و پیشگیری از استرس اکسیداتیو دارند.

خواص تخم شربتی برای سلامتی

۱. حفظ رطوبت و آب‌رسانی به بدن

تخم شربتی توانایی جذب آب را دارد و می‌تواند حجم زیادی از آب را در خود نگه دارد. بنابراین، مصرف آن به‌خصوص در فصل‌های گرم و مناطق خشک به حفظ رطوبت بدن و جلوگیری از کم‌آبی کمک می‌کند.

۲. کنترل وزن

فیبر موجود در تخم شربتی باعث ایجاد احساس سیری می‌شود و به کاهش اشتها کمک می‌کند. این ویژگی باعث می‌شود تا این دانه‌ها به‌عنوان مکمل غذایی مناسب برای کنترل وزن و جلوگیری از پرخوری مفید باشند.

۳. کمک به هضم و بهبود عملکرد دستگاه گوارش

فیبر موجود در تخم شربتی به تنظیم حرکات روده و جلوگیری از یبوست کمک می‌کند. همچنین، ژل تشکیل‌شده در اطراف دانه‌ها مانند یک ملین طبیعی عمل می‌کند و فرایند هضم غذا را تسهیل می‌کند.

۴. کنترل سطح قند خون

تحقیقات نشان داده است که تخم شربتی می‌تواند در کاهش جذب قند در روده‌ها مؤثر باشد و به تنظیم سطح قند خون کمک کند. این ویژگی به‌خصوص برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مفید است.

۵. سلامت قلب

اسیدهای چرب امگا ۳ و فیبر موجود در تخم شربتی به کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL) کمک می‌کنند. این امر باعث کاهش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود.

۶. تقویت سیستم ایمنی بدن

تخم شربتی حاوی ویتامین C، آهن و آنتی‌اکسیدان‌های متنوعی است که به تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه با عفونت‌ها و بیماری‌ها کمک می‌کنند.

۷. کاهش استرس و اضطراب

ترکیبات موجود در تخم شربتی به عنوان آرام‌بخش‌های طبیعی عمل می‌کنند و می‌توانند به کاهش استرس و اضطراب کمک کنند. مصرف منظم این دانه‌ها می‌تواند به بهبود خلق‌وخو و کاهش علائم افسردگی نیز کمک کند.

۸. تقویت استخوان‌ها

تخم شربتی منبع خوبی از کلسیم، منیزیم و آهن است که برای حفظ سلامت و تقویت استخوان‌ها و جلوگیری از پوکی استخوان اهمیت دارند.

۹. بهبود سلامت پوست و مو

تخم شربتی حاوی آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی است که به حفظ سلامت پوست و مو کمک می‌کنند. استفاده موضعی از ژل تخم شربتی یا مصرف آن می‌تواند به بهبود برخی مشکلات پوستی مانند خشکی و التهاب کمک کند.

۱۰. بهبود بینایی

تخم شربتی سرشار از ویتامین A است؛ بنابراین برای افرادی که ضعف بینایی دارند مفید است. ویتامین A در شبکیه چشم به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی عمل می‌کند که می‌تواند احتمال ابتلا به آب مروارید را کاهش دهد.

روش مصرف تخم شربتی

تخم شربتی به‌دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فردش می‌تواند به طرق مختلفی در رژیم غذایی استفاده شود. برخلاف آنچه که به ذهن متبادر می‌شود تنها کاربرد تخم شربتی تهیه انواع شربت یا نوشیدنی نیست. از تخم شربتی در خوراکی‌های گوناگون هم استفاده می‌شود.

هندی‌ها، تایلندی‌ها و ویتنامی‌ها از تخم شربتی به‌عنوان ماده‌ای همه‌کاره در تهیه غذا استفاده می‌کنند. بافت ژله‌ای تخم شربتی پس از جذب رطوبت، آنها به یک غلیظ‌کننده مناسب برای تهیه انواع غذا تبدیل می‌کند. همچنین از تخم شربتی می‌توان به‌عنوان طعم‌دهنده در انواع سوپ و سس سالاد استفاده کرد. به‌طور کلی با خیساندن تخم‌ شربتی در آب برای مدت‌زمان مشخص، بذرها بافتی ژله‌ای به‌خود می‌گیرند که می‌تواند بافتی خوشایند و منحصربه‌فرد به انواع نوشیدنی‌‌ها و خوراکی‌ها بدهد.

برخی از رایج‌ترین نوشیدنی‌ها و خوراکی‌هایی را که می‌توان با تخم شربتی نه‌تنها آنها مغذی‌تر کرد بلکه بافت و طعمی دلپذیر به آنها داد، عبارت‌اند از:

• نوشیدنی‌های خنک: یکی از رایج‌ترین روش‌های مصرف تخم شربتی، افزودن آن به نوشیدنی‌های خنک مانند شربت‌های میوه‌ای، آبلیمو و عرقیجات است. برای این کار، کافی است تخم شربتی را به‌مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در آب خیس کنید تا حجیم شده و ژلاتینی شود و سپس به نوشیدنی اضافه کنید.
• دسرها و پودینگ‌ها: تخم شربتی می‌تواند در ترکیب با شیر، عسل، وانیل و میوه‌ها به‌عنوان یک پودینگ خوشمزه و مغذی مصرف شود.
• سالادها: می‌توانید تخم شربتی خیس‌خورده را به سالادهای مختلف اضافه کنید تا بافتی جالب و مواد مغذی بیشتری به آنها ببخشید.
• اسموتی‌ها و شیک‌ها: افزودن تخم شربتی به اسموتی‌ها و شیک‌های میوه‌ای، آنها را غنی‌تر و مغذی‌تر می‌کند.

تخم شربتی، جایگزینی برای دانه چیا

تخم شربتی (تصویر سمت چپ) و دانه چیا (تصویر سمت راست) دو ماده غذایی محبوب و پرخاصیت هستند که شباهت‌های زیادی با یکدیگر دارند. با وجود تفاوت‌هایی که دارند اگر دسترسی به دانه چیا نداشتید، می‌توانید به‌جای آن تخم شربتی استفاده کنید. البته این تفاوت‌ها را در نظر داشته باشید:

• اندازه و شکل: دانه‌های چیا کمی بزرگ‌تر از تخم شربتی و به رنگ خاکستری یا سیاه هستند، در حالی که تخم شربتی کوچک‌تر و سیاه‌رنگ است.
• محتوای تغذیه‌ای: هر دو دانه سرشار از فیبر، پروتئین و اسیدهای چرب امگا ۳ هستند، اما تخم شربتی کلسیم بیشتری نسبت به دانه چیا دارد.
• نحوه جذب آب: تخم شربتی سریع‌تر از دانه چیا آب جذب می‌کند و ژل‌مانند می‌شود؛ بنابراین نیازی به مدت‌زمان طولانی برای خیس خوردن ندارد.

ملاحظات و هشدارها در مصرف تخم شربتی

با وجود خواص فوق‌العاده، مصرف بیش از حد تخم شربتی می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند. به‌دلیل داشتن مقادیر زیاد فیبر، مصرف زیاد آن ممکن است باعث ایجاد نفخ یا مشکلات گوارشی شود. همچنین افراد مبتلا به آلرژی‌های گیاهی باید آن را با احتیاط مصرف کنند. همیشه توصیه می‌شود تخم شربتی را با آب کافی مصرف کنید. اگر داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید درباره مصرف تخم شربتی با پزشکتان مشورت کنید چون تخم شربتی مقادیر بالایی ویتامین K دارد که انعقاد خون را تسهیل می‌کند؛ بنابراین ممکن است اثر داروهای رقیق‌کننده خون را خنثی کند.

کلام آخر

تخم شربتی یک ماده غذایی طبیعی و سالم است که فواید زیادی برای سلامتی بدن دارد. از کنترل وزن و بهبود هضم غذا گرفته تا حمایت از سلامت قلب و استخوان‌ها، این دانه‌های کوچک نقش مهمی در تغذیه روزانه ما ایفا می‌کنند. با اضافه کردن تخم شربتی به رژیم غذایی خود می‌توانید از خواص بی‌شمار آن بهره‌مند شوید و به حفظ سلامت بدن و افزایش انرژی کمک کنید. این دانه‌ها به‌سادگی در انواع نوشیدنی‌ها، دسرها و غذاها قابل‌استفاده هستند و می‌توانند به بخش دائمی و خوشمزه رژیم غذایی شما تبدیل شوند.

منابع: ncbi و healthline و heartbowsmakeup