شیراز شهری تاریخی و دیدنی است که زیباترین مجموعه‌ها و اماکن دیدنی را در خود جای داده‌است. برخی از دیدنی‌های شیراز مربوط به مساجدی هستند که توسط پادشاهان گذشته ساخته شدهاند و امکان بازدید از آن‌ها وجود دارد که نصیرالملک یکی از آن‌هاست. این مجموعه در سال ۱۲۹۳ به دستور فردی به نام حسنعلی‌خان نصیرالملک ساخته شد و نامی که برای آن انتخاب شده نیز برگرفته از اوست. این مسجد در سال ۱۳۴۴ در لیست آثار تاریخی ایران قرار گرفت و اکنون به یکی از جذاب‌ترین بناهای تاریخی شهر تبدیل شده‌است.
معرفی مسجد نصیرالملک شیراز با معماری زیبا و خاص
حسنعلی نصیرالملک، فرزند میرزا علی اکبر قوام الملک از ثروتمندان زمان خود بوده‌است که دستور ساخت مسجدی با ۲۷۳۰ متر زیربنا را داد. پروسه ساخت مسجد از سال ۱۲۹۳ آغاز شد و در نهایت پس از ۱۲ سال در سال ۱۳۰۵ به پایان رسید. حسنعلی به جز ساخت مساجد، به خیریه‌های زیادی کمک می‌کرد و هنوز هم بازماندگانش مسیر او را ادامه داده‌اند.
از زمان ساخت مسجد نصیرالملک تاکنون مرمت‌های زیادی روی آن انجام شده‌است تا با شکل و شمایل امروزی باقی بماند. اولین مرمت آن نیز در دوره‌ی پهلوی بود و قسمت‌هایی از پوشش کف شبستان غربی را شامل شد. پس از آن در سال ۱۳۷۰ هم تعمیرات جزئی در این مسجد انجام شد و تا سال ۱۳۸۵ مرمت‌های دیگری نیز، بدون کوچک‌ترین تغییر در ظاهر بنا صورت گرفت.
معماری زیبای مسجد نصیرالملک
معماری مسجد تنها به عهده‌ی یک نفر نبود، محمد حسن معمار، محمدرضا کاشی‌پز و محمد حسینی نقاش شیرازی در ساخت و طراحی کلی آن نقش داشتند. در اولین سال‌های ساخت مسجد، یک خانه، آب انبار و گرمابه نیز درون آن ایجاد شده بود که به مرور زمان از بین رفت.
این مسجد بدون گنبد، دارای وسعتی برابر با ۲۹۸۰ مترمربع بوده و برای ساخت آن بیشتر از آجر، گچ و سنگ استفاده شده‌است. همچنین نمای مسجد نصیرالملک تماما کاشی‌کاری است. معماران این مجموعه، با استفاده از چوب در برخی از دیوارها، باعث شدند تا ساختمان مسجد نسبت به زلزله و فروریختن مقاوم شود.
بخش‌های دیدنی مسجد نصیرالملک
در مسجد نصیرالملک قسمت‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام با ظرافت و توجه خاصی ساخته شدهاند:
زیبایی‌هایی ورودی مسجد
در همان ابتدا که وارد کوچه نصیرالملک می‌شوید، از سر در ورودی مسجد، متوجه زبیایی‌هایی که در انتظارتان است، خواهید شد. در این سر در ورودی، شاهد مقرنس‌کاری و کاشیهای هفت‌رنگ خواهید بود که طرح زیبایی از باغ گل‌های سرخ و زنبق شیرازی را به نمایش گذاشته‌است. ازاره‌هایی که در طاق این سردر قرار گرفته‌است تماما از سنگ گندمک بوده و دو در چوبی با قاب سنگی، زیبایی آن را بیشتر کرده‌است. در بالای قاب در، می‌توانید یک سنگ یکپارچه را ببینید که با قوس ۷ و ۵ ایجاد شده و دارای تزئیناتی اسلیمی است.
بخشی از زیبایی‌های این قسمت نیز در سنگ مرمر کوچکی خلاصه می‌شود که با شعری از شوریده شیرازی مزین شده و نام بانی مسجد و سال ساخت روی آن حک شده‌است.
سر در این مسجد دیواره‌هایی با فرورفتگی‌های متعدد برای نشستن دارد. البته یک درب دیگر نیز در کوچه جنوبی مسجد قرار گرفته‌است.
هشتی و دالانی شبیه به خانه‌های قدیمی
همه‌ی خانه‌های قدیمی دارای طراحی تقریبا مشابه هستند و هشتی و دالان در آن‌ها دیده می‌شود. در مسجد نصیرالملک نیز، پس از گذر از درب ورودی، یک هشتی آجری دیده می‌شود که نور کمی را از پنجره‌های مشبک خود وارد این فضا کرده‌است. در این هشتی یک تابلوی زیبا هم نصب شده که شعری از سعدی و نام معمار مسجد روی آن نوشته شده‌است. از سمت راست هشتی می‌توانید به پشت‌بام مسجد بروید و راهروی سمت چپ نیز شما را به حیاط مسجد هدایت می‌کند.
حیاط مسجد نصیرالملک
در شمال حیاط، ساختمان اصلی مسجد قرار گرفته‌است و در وسط آن یک حوض مستطیلی بزرگ با ابعاد ۱۶.۵ در ۴.۵ متر دیده می‌شود. دورتادور این حوض پر از گلدان‌های سفالی شمعدانی است که باعث ایجاد فضایی جذاب‌تر، در این مجموعه شده‌است. وجود حیاط باعث می‌شود تا هشتی، شبستان‌ها و ایوان‌ها در قسمت جنوبی مسجد به هم متصل شوند.
از دیگر زیبایی‌های حیاط مسجد، می‌توانیم به کاشیهای هفت رنگی اشاره کنیم که روی دیوارها قرار گرفته‌است. در قسمت بالایی آن‌ها نیز کتیبه‌ی لاجوردی دیده می‌شود که آیات قرآنی را با خط سفید ثلث روی آن نوشته‌اند.
ایوان شمالی یا شاه‌نشین
در قسمت شمالی حیاط مسجد، یک ایوان قرار گرفته‌است که در گذشته به آن شاه‌نشین می‌گفتند. به جرات می‌توانیم این قسمت را زیباترین بخش در مسجد نصیرالملک بدانیم. تزئینات زیبایی که برای آن در نظر گرفته شده‌است، باعث می‌شود تا بتوانید ساعت‌ها نظاره‌گر آن باشید. در این قسمت مقرنس‌کاری‌های متفاوتی را می‌بینید که در کنار کاشیهای هفت‌رنگ، زیبایی وصف‌ناپذیری را ایجاد کرده‌اند. به جز این، کتیبه‌هایی نیز دیده می‌شود که آیات قرآنی روی آن‌ها حک شده‌است.
ایوان شمالی نزدیک به ۸ متر ارتفاع دارد و سه و نیم طاق در سه طرف دارد که طاق مروارید را هم می‌توانید در همین قسمت ببینید. روی دیوارهای طاق‌های ایوان، آیات قرآن و احادیث نوشته شده‌است.
ایوان جنوبی برای زیبایی بیشتر مسجد
بخش دیگری از مسجد نیز ایوان جنوبی آن است که هیچ کاربرد خاصی را در مسجد نداشته و تنها جنبه زیبایی دارد. در دو سمت این ایوان دو گلدسته قرار گرفته و ارتفاع آن نیز از ایوان شمالی کمتر است. ایوان جنوبی در دو طرف خود، دو طاق‌نمای کوچک، با دو در دارد که یکی از آن‌ها اتاقی کوچک و یکی دیگر به گلدسته‌ها راه پیدا می‌کند.
ایوان جنوبی نیز اگرچه کاربرد خاصی ندارد اما با زیبایی هرچه تمام‌تر ساخته شده‌است. کاشیهای به کار رفته در ساخت آن و سنگ ازاره‌هایی که در قسمت پایینی دیوارها به رنگ صورتی و طراحی گل‌های زیبا کار شده، فضایی جذاب و دیدنی را در این قسمت از مسجد ایجاده کرده‌است.
شبستان شرقی، با ایوانی ۶ متری
این شبستان ، از طریق یک ایوان ۶ متری و ۸ طاق‌نما از حیاط جدا می‌شود و به عنوان مکانی برای زندگی در زمستان بوده‌است. البته با وجود معماری هوشمندانه‌ی آن، در تابستان نیز امکان ماندن در این مکان وجود داشت. برای ورود به این بخش از مسجد، باید از طاق‌نماهایی با کاشی‌کاری‌های زیبا و طرح‌های گل و آیات قرآنی عبور کنید که هرچه به سمت شبستان نزدیک‌تر می‌شوید، اندازه‌ی آن‌ها نیز بزرگ‌تر می‌شود.
در داخل شبستان شرقی، ۷ ستون قرار گرفته و در قسمت داخلی آن‌ها تماما از آجر و کاشی‌کاری معقلی استفاده شده‌است. درهای چوبی این شبستان نورگیری ندارد و تنها منافذ کوچکی در بالای در قرار گرفته‌است که باعث می‌شود با بستن درها، هوا گرم و در تابستان با باز شدن درها، هوا خنک شود.
در شبستان شرقی، یک درب دیگر نیز وجود دارد که به گاورو باز می‌شود. در گذشته این مکان جایی بود که به وسیله گاو، آب را از چاه بیرون می‌کشیدند. یک تابلو نیز در دالان شمالی این شبستان قرار گرفته که نام معماران بنا و شعری از سعدی روی آن نوشته شده‌است.
شبستان غربی، شاهکار دوره قاجاریه
شبستان غربی نیز یکی از شاهکارهای دوران قاجاریه است. این قسمت شبستان، تابستانی بوده و بیشترین عکس‌های مسجد از همین قسمت گرفته شده‌است. در داخل شبستان غربی، کاشی‌کاری‌های زیبا، ستون‌های مختلف، تابلوهای هنری و دل‌انگیز، محراب و پنجره‌های رنگی دیده می‌شود که باعث شده‌است این قسمت از مسجد زیباتر شود. این شبستان ۷ درگاه دارد.
کف زمین شبستان غربی، آجری بوده و با استفاده از کاشیهای فیروزه‌ای، پوشیده شده‌است. سقف آن نیز با کاشی‌هایی از نقش‌های اسلیمی، گل و بوته‌های زیبا تزئین شده و روی آن آیات قرآنی را خواهید دید. در این شبستان نیز یک محراب قرار گرفته که با زیبایی هرچه تمام‌تر تزئین شده‌است.
دیوارهای شبستان غربی، نمای آجری دارند و همین ویژگی باعث شده‌است تا تابلوهای نصب‌شده جلوه‌ی بیشتری داشته‌باشند. روبه‌روی همه‌ی تابلوها درهای چوبی قرار گرفته که با شیشه‌های رنگی، نورپردازی جذابی را روی آن‌ها ایجاد کرده‌است. در قسمت جلویی شبستان نیز یک ایوان ۶ متری را خواهید دید که به وسیله هشت طاق‌نما از حیاط جدا شده‌است.
چگونه به مسجد نصیرالملک برویم؟
این مسجد در خیابان لطفعلی خان زند قرار گرفته‌است و شما می‌توانید با خودروی شخصی، وسایل حمل و نقل عمومی یا تاکسی های اینترنتی و پیک موتوری به آن مراجعه کنید. نزدیک‌ترین ایستگاه مترو به مسجد، ولیعصر بوده و نزدیک‌ترین ایستگاه اتوبوس نیز چهارراه مشیر است. آدرس و لوکیشن این مکان دیدنی را می‌توانید در ادامه ببینید:
- آدرس: خیابان لطفعلی خان زند محـله گودعربان، انتهای کوچه نصیرالملک
- لوکیشن مسجد نصیرالملک شیراز
بهترین زمان برای بازدید از مسجد نصیرالملک شیراز
در دو نیمه سال، ساعات متفاوتی برای بازدید از مسجد وجود دارد. از فروردین تا پایان شهریور بین ساعت ۸ تا ۱۷ و از مهر تا پایان اسفند از ساعت ۱۶:۳۰ تا ۱۹ امکان بازدید از مسجد وجود دارد. البته بهترین زمان بازدید بین ۸ تا ۱۰ صبح است که نور خورشید در شبستان زیبای مسجد تابیده و فضای آن را دیدنی می‌کند. همچنین در روزهای خاص مانند عاشورا و تاسوعا این مسجد بسته است. برای ورود به مسجد نیز باید بلیط تهیه کنید.
هتل‌های نزدیک به مسجد نصیرالملک
برای اقامت در شیراز انتخاب‌های زیادی دارید، چرا که تعداد هتل‌ها در این شهر کم نیست. برای رزرو هتل شیراز می توانید از سرویس هتل اسنپ استفاده کنید. در صورت تمایل می‌توانید اقامتگاه‌های نزدیک به مسجد نصیرالملک را انتخاب کنید:
- اقامتگاه بوم‌گردی عمارت قاجاریه
- اقامتگاه بوم گردی گلستان راز
- هتل سنتی گلشن شیراز
- هتل لطفعلی خان شیراز
اماکن دیدنی و رستوران‌های اطراف
به جز فضای مسجد که جذابیت‌ها و دیدنی‌های خاص خود را دارد، بازدید از مناطق و اماکن دیدنی اطراف آن نیز خالی از لطف نیست. پیشنهاد می‌کنیم در زمان سفر به شیراز و پس از دیدن مسجد نصیرالملک به اماکن زیر نیز سر بزنید:
- امامزاده زنجیری
- خانه‌ی زینت الملوک
- آستانه‌ی سید علاءالدین حسین (ع)
- مدرسه خان
کلام آخر
مسجد نصرالملک یکی از زیباترین اماکن دیدنی در شیراز بوده و به همین دلیل در بسیاری از کتاب‌های تاریخی نام آن آورده شده‌است. در این مطلب به طور کامل در مورد این مسجد و ویژگی‌های آن صحبت کردیم. برای سفر به شیراز می‌توانید از سرویس اسنپ هتل استفاده کنید و با خیال راحت خود را به این شهر برسانید. پس از آن نیز تاکسی اینترنتی اسنپ، شما را در هر نقطه از شهر که هستید، به این مسجد خواهد رساند. اگر شما هم در سفر خود به شیراز از مسجد نصیرالملک دیدن کرده‌اید، تجربیات خود را در مورد آن با ما به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
- رستوان‌های نزدیک مسجد نصیرالملک کدامند؟
رستوران سلطنت بانو، کافه کتاب، سفره‌خانه و چایخانه‌ی داش آکل و رستوران خانه‌ی سنتی پرهامی، سالن‌های غذاخوری هستند که می‌توانید برای صرف ناهار یا شام آن‌ها را انتخاب کنید.
- بهترین زمان بازدید از مسجد چه زمانی است؟
برای بازدید از مسجد توصیه می‌شود، روز را انتخاب کنید تا جذابیت‌های این مکان را بهتر ببینید.
- کدام خط اتوبوس را برای رسیدن به مسجد باید سوار شویم؟
خط اتوبوس چهار راه مشیر شما را به ایستگاهی که گفته شد می‌رساند.
دیدگاهتان را بنویسید