نام میدان نقش جهان را که می‌شنوید بدون شک در ادامه نام شهراصفهان به ذهن شما خطور می‌کند. اصفهان یا همان نصف جهان، شهری با تاریخی غنی و فرهنگی باشکوه است که در برخی از دوره‌ها با آن نامهربان بوده‌اند. اما این شهر همچنان شکوه و عظمت خود را حفظ کرده‌است. میدان نقش جهان که به وسیله یونسکو ثبت جهانی شده‌است یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین بناهای این شهر به حساب می‌آید که نمی‌توان در سفر به اصفهان آن را نادیده گرفت. ما در ادامه هر آنچه را که باید در مورد این میدان بدانید، با شما در میان خواهیم گذاشت. با توچه به اینکه اماکن دیدنی اصفهان بسیار است با یک روز نمی توان از همه جاهای دیدنی آن دیدن کرد. با رزرو هتل در اصفهان با خیالی آسوده می توانید از تمامی امکان این شهر زیبا دیدن فرمایید.
یک ایران، یک اصفهان و یک نقش جهان
میدان باشکوه نقش جهان اصفهان، یک مجموعه برجسته تاریخی در ایران و جهان به حساب می‌آید که سالانه گردشگران زیادی برای سفر و بازدید از آن به اصفهان می‌روند. تا قبل از انقلاب، نام میدان “نقش جهان” ،”میدان شاه” بود. اما بعد از آن به نام “میدان امام” تغییر نام پیدا کرد. همچنین این میدان نام‌های دیگری مانند میدان نو، میدان بزرگ، میدان اصلی، میدان قصر و میدان سلطنتی نیز داشته‌است. قبل از صفویه در محل میدان نقش جهان، یک باغ قرار داشته‌است که با اقتباس از نام شهری در آذربایجان، آن را “باغ نخجوان” می‌نامیدند.
بعدها وقتی که این میدان گسترش پیدا کرد و درست در زمان شاه عباس دوم، نام آن به “میدان نو” تغییر پیدا کرد. الگو برداری این میدان از میدان قدیمی “عتیق اصفهان” بوده‌است. این میدان بیش از ۵۰۰ متر طول دارد و عرض آن ۱۶۰ متر است. دور تا دور آن ۲۰۰ دهنه حجره ۲ طبقه قرار گرفته و ۴ بنای ارزنده تاریخی در آن جانمایی شده‌است. البته در گذر زمان، طاق‌های اطراف میدان نیز برای محافظت کردن از بنا به حجره تبدیل شدند. این بنا در سال ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.
آدرس و دسترسی به میدان نقش جهان اصفهان
میدان نقش جهان اصفهان در شهر اصفهان و در شمال این شهر واقع شده‌است. در قسمت شرقی میدان، خیابانی به نام خیابان حافظ و در قسمت غربی آن نیز خیابانی تحت عنوان خیابان سپه قرار گرفته‌است. ورودی‌های میدان نقش جهان از این دو خیابان است. خیابان سپه نسبت به زاینده رود عمود است اما چون در آن پارکینگ‌های متعددی در قسمت ورودی تعبیه شده‌است، عبور و مرور به سختی انجام می‌شود. شما به راحتی از سمت خیابان استانداری و سپس کوچه پشت مطبخ و البته تمام کوچه‌هایی که موازی با آن هستند به صورت پیاده، می‌توانید خود را به میدان نقش جهان اصفهان برسانید.
همچنین میدان امام علی کنونی یا همان میدان عتیق نیز در قسمت شمال شرق میدان نقش جهان واقع شده و فاصله آن‌ها با یکدیگر تنها ۲ کیلومترونیم است. میدان نقش جهان ۳ محور اصلی دارد: محور شمالی-جنوبی که مسجد شاه یا همان مسجد امام را به دروازه قیصریه متصل می‌کند. بعد از آن محور شرقی-غربی که در حد فاصل عمارت عالی قاپو و مسجد امام واقع شده‌است. محور سوم نیز که شرقی -غربی بوده، در راستای جانمایی کاخ چهلستون قرار گرفته‌است. البته لازم به ذکر است که بسیاری از نواحی این محور در حال حاضر از بین رفته‌اند. شاید جالب باشد بدانید که در امتداد ساختمان‌ها و بناهای تاریخی این میدان تا زاینده رود، فقط عمارت‌هایی مانند کاخ هشت بهشت و عمارت چهل ستون باقی مانده‌اند که همه ما بدون شک آن‌ها را می‌شناسیم.
تاریخچه و دانستنی‌های میدان نقش جهان
همانطور که در قسمت قبل اشاره کردیم، پیش از اینکه دولت صفویه بر سر کار آید، میدان نقش جهان یک باغ بود که در بخش میانی آن یک کوشک قرار داشت. از دوران حکومت سلجوقیان نیز این میدان را برای برگزار کردن جشن‌هایی مانند عید نوروز مورد استفاده قرار می‌دادند. بعد از اینکه در زمان صفویان پایتخت از قزوین به اصفهان منتقل شد، میدان نقش جهان کاربردی مهم پیدا کرد و ساختمان‌های دولتی و کاخ شاه در آن مستقر شد.
شاه عباس با هدف گسترش دادن شهر اصفهان به سمت جنوب، معماران با تجربه و ماهری با نام‌های علی اکبر اصفهانی و استاد محمدرضا اصفهانی را بر سر کار گمارد. سبک معماری این میدان کاملاً ایرانی است و از میدان عتیق اصفهان، میدان شاه قزوین و میدان امیر چخماق یزد برای ساخت آن الهام گرفته شده‌است.
اما متاسفانه در زمان حکومت آخرین پادشاهان سلسله صفوی، این میدان با شکوه جلال واقعی خود را از دست داد. سپس به واسطه حمله اشرف افغان و احمال سلسله قاجار، این میدان رو به تخریب رفت. قسمت‌های زیادی نیز مانند عمارت باشکوه نقاره‌خانه، به دلیل کم لطفی‌های پادشاهان مختلف به طور کامل تخریب شد.
نقش جهان بعد از قاجاریه
بعد از آن در زمان حکومت رضاخان، بناهای تاریخی بازسازی شدند و حجره‌ها به شکل امروزی بنا گردیدند تا میدان، مجدداً به رونق اقتصادی و شکوه سابق خود باز گردد. در زمان رضاخان بود که میدان نقش جهان در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. همچنین ساخت برج معروف جهان نمای اصفهان نیز حاشیه‌ها و چالش‌های بسیاری در پی داشت. به دلیل مشاهده شدن این برج از درون میدان نقش جهان، تصمیم بر این شده بود که نام این میدان از فهرست جهانی یونسکو حذف شود.
اما با تخریب ۲ طبقه از این برج، این میدان همچنان در یونسکو نام خود را حفظ کرده‌است. میدان باشکوه نقش جهان یکی از عظیم‌ترین میدان‌ها در سراسر جهان به حساب می‌آید. این میدان در گذشته محلی برای تجمع مردم به بهانه‌های مختلف مانند جشن‌های متعدد، بازی چوگان و همینطور جمعه بازار بوده‌است. امروزه طبقه فوقانی این میدان برای ساخت موزه بزرگ اسلامی در نظر گرفته شده و قرار است به بزرگ‌ترین پایگاه آشنایی با فرهنگ اسلامی تبدیل شود.
دیدنی‌های نقش جهان
بدون شک همانطور که می‌دانید میدان نقش جهان اصفهان از قسمت‌های مختلفی تشکیل شده‌است. مسجد شیخ لطف الله در قسمت شرقی، عمارت عالی قاپو در قسمت غربی و همچنین سردر قیصریه در ضلع شمالی میدان واقع شده‌است. همچنین دور تا دور این میدان را نیز حجره‌هایی فرا گرفته که در حال حاضر به عرضه سوغاتی‌هایی مانند صنایع دستی و خوراکی‌های مخصوص اصفهان می‌پردازند. در ادامه بناهای برجسته این میدان را به شما معرفی خواهیم کرد.
مسجد جامع شاه یا مسجد امام
اولین بنایی که آن را بررسی خواهیم کرد و به عنوان برجسته‌ترین بنای میدان شناخته می‌شود، مسجد جامع شاه یا مسجد امام است. معمار این اثر برجسته، علی اکبر اصفهانی است و کتیبه سردر آن را نیز علیرضا عباسی انجام داده‌است. این مسجد یکی از معماری‌های برجای مانده دوران صفوی است و از ویژگی‌های اصلی آن بازتاب صدا در زیر گنبد است. این مسجد در گذشته با نام‌های مسجد سلطانی، مسجد کبیر عباسی و مسجد جامع عباسی نیز نامیده می‌شده‌است.
عمارت مجلل عالی قاپو
بنای مهم بعدی، عمارت عالی قاپو است که درست در قسمت غربی میدان واقع شده و در ۶ طبقه و زیربنایی معادل ۱۸۰۰ متر جانمایی شده است. تزیینات طبقات در این بنا بسیار مشهور است و بازتاب شدن صدا در قسمت ورودی کاخ، یکی از نشانه‌های بارز آن به حساب می‌آید. در این ساختمان یک تالار موسیقی و یک تالار پذیرایی باشکوه نیز قرار داده شده‌است. شاید ندانید که این بنا ۵۳ اتاق دارد که در گذشته برای استراحت و پذیرایی، برگزاری جلسات و غیره مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند. جالب اینکه اساس بنای این عمارت بر پایه‌های چوبی قرار گرفته‌است و همچنان پابرجاست.
مسجد شیخ لطف الله
این مسجد نیز که شاه عباس اول دستور ساخت آن را داد، در بخش شرقی میدان واقع شده‌است. البته در دوران حکومت قاجار، آسیب‌های زیادی به آن وارد شد. اما در زمان پهلوی تمام این آسیب‌ها جبران و بنا مرمت شد. بد نیست بدانید که ساخت گنبد این مسجد که ۳۲ متر ارتفاع دارد، ۱۷ سال به طول انجامید. همچنین کاشی کاری‌های این بنا در سال ۱۳۱۵ بازسازی شدند. این مسجد برخلاف معماری صفویه، مناره و صحن ندارد.
سردر زیبای قیصریه
این سردر، در میدان نقش جهان و درست در بخش شمالی آن واقع شده و به عبارتی دروازه اصلی ورود به بازار معروف و سنتی اصفهان است. طبقه سوم این بازار یک نقاره‌خانه وجود دارد که برخی از اوقات روز، در آن صدای موسیقی شنیده می‌شد. زمان قاجار این قسمت به طور کامل تخریب شد. در سال ۱۳۴۰ نیز یک حوض در مقابل دروازه قرار داشت که آن را به باغچه تبدیل کردند. ولی مجدداً دوباره به حوض تبدیل شده‌است.
این بنا شباهت زیادی به نمونه دیگر خود در شهر قیصریه دارد و به همین دلیل آن را به نام سر در قیصریه نامگذاری کرده‌اند. از دیگر زیبای‌هایی که در این بنای تاریخی به جا مانده می‌توان به نقاشی‌های رضا عباسی، ساعت قلعه پرتغالی‌های هرمز و ناقوس دیر هرمز اشاره کرد. در گوشه و کنار این بنا نیز آثار متعدد تاریخی دیده می‌شود که البته بسیاری از آن‌ها به مرور زمان نابود شده‌اند.
تفریحات جذاب میدان نقش جهان
در سفر به میدان نقش جهان اصفهان، اولین تفریح و سرگرمی شما بازدید از بناهای تاریخی واقع شده در این میدان است. آثاری به جای مانده که مشاهده هر قسمت از آن‌ها می‌تواند شما را به وجد آورد. بعد از آن حتماً از این میدان خرید کرده و سوغاتی تهیه کنید. صنایع دستی، فرش، ظروف مسی، خشکبار و دیگر محصولاتی که در حجره‌های اطراف میدان به گردشگران و مسافران عرضه می‌شوند، از جمله سوغاتی‌های این شهر محسوب می‌شوند. بعد از آن می‌توانید در میدان، پیاده روی کرده و حتی درشکه سواری کنید. این میدان زیبایی‌های بی‌نظیری دارد. ضمن اینکه در هر قسمت آن، نیمکت‌هایی برای استراحت شما در نظر گرفته شده‌است.
همچنین چندین درشکه در این میدان وجود دارند که با سوار شدن بر آن‌ها و چرخیدن در اطراف میدان، می‌توانید به گذشته‌های دور که صرفاً وسایل حمل و نقل، درشکه و امثال آن بوده‌است، سفر کنید. بعد از آن اگر انرژی خود را از دست دادید حتما سری به کافه‌های این میدان بزنید. شیرینی‌ها، غذاها و اسنک‌های جذاب و سریع مانند آش رشته، باقلوا، فرنی، دوغ و پشمک در کنار غذاهای سنتی و لذیذ اصفهان مانند خورشت ماست و بریانی و سایر غذاها، به سرعت می‌توانند انرژی از دست رفته شما را بازگرداند. در نهایت فراموش نکنید که حتماً در این میدان از خود و همراهانتان عکاسی کنید تا خاطره‌های جذاب گردش در اصفهان خصوصاً میدان نقش جهان را برای همیشه ثبت و ضبط کرده باشید.
سفر به اصفهان برای مرور تاریخ ایران
تمام این مطلب را گفتیم تا به این قسمت برسیم که اگر هوس سفر به اصفهان زیبا را داشتید با سرویس بلیت سفر اسنپ و همینطور سرویس رزرو هتل اسنپ، می‌توانید خیلی سریع عازم این سفر شوید. اصفهان زیباست و شکوهی مانند تمام ایران دارد. در واقع نمی‌توان زیبایی‌های شهرهای ایران را جدا از یکدیگر دانست. هر شهر در عین زیبایی و جلوه‌ای که دارد، در کنار دیگر شهرها مجموعه زیبای کشور ایران را تشکیل می‌دهد. به اصفهان و به تمام ایران سفر کنید و دیدنی‌هایی را ببینید که در هیچ عکس و کتابی نیست.
سوالات متداول
- میدان نقش جهان در کجا قرار دارد؟
میدان نقش جهان در شهر تاریخی اصفهان قرار گرفته‌است.
- کاربری فعلی میدان نقش جهان چیست؟
در حال حاضر این میدان بخش اعظمی از رونق اقتصادی شهر اصفهان را بر عهده دارد و یکی از جاذبه‌های گردشگری و تفریحی این شهر به حساب می‌آید.
- آیا بناهای تاریخی واقع شده در این میدان هنوز پابرجا هستند؟
بله، با اینکه قسمت اعظمی از بناهای موجود تخریب شده‌اند، هنوز هم بناهایی مانند سردر قیصریه، مسجد امام، بازار بزرگ اصفهان، عمارت عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله و غیره برای بازدید عموم در آن قرار دارند.
دیدگاهتان را بنویسید