سالیان طولانی است که چهارشنبه آخر سال را جشن می‌گیریم. همه‌چیز در این رویداد برای ما ایرانی‌ها شادی‌آور، خوشایند، جذاب و دوست‌داشتنی است: از رسم پریدن از روی آتش تا خوراکی‌هایی که می‌خوریم. یکی از جذاب‌ترین بخش‌های سفره چهارشنبه‌سوری هم آجیل مخصوص آن است. در این مقاله، درباره آجیل چهارشنبه سوری می‌گوییم و با تاریخچه و ترکیباتش آشنا می‌شویم.
نگاهی به تاریخچه آجیل در چهارشنبه‌سوری
از گذشته‌های دور تاکنون، ایرانی‌ها آجیل‌های مختلف را سر سفره‌های چهارشنبه‌سوری می‌آورند. علت حضور آجیل در این روز هم خوش‌یمن‌بودنش شناخته می‌شود. مردمان برخی نقاط ایرانی معتقدند که میل‌کردن آجیل چهارشنبه سوری باعث مهربان‌ترشدن قلب‌ها و نزدیکی می‌شود.
بنا به برخی باورهای سنتی، مصرف این آجیل باعث گشایش حاجت‌ها هم هست و در واقع، همان آجیل مشکل‌گشا است. این‌روزها، مانند گذشته خرید اجیل چهارشنبه‌سوری رواج ندارد اما هنوز هم برخی رسم خرید و پخش آن در قالب کیسه‌های کوچک میان اقوام و نزدیکان در قالب آجیل مشکل‌گشا را به جا می‌آورند.
بعضی‌ها هم معتقدند که آجیل چهارشنبه سوری با آجیل مشکل‌گشا متفاوت است و باید در ترکیبات آن از خوراکی‌های شیرین هم استفاده شود. در هرحال، همه براین باور بوده‌اند که سِرو چنین آجیلی می‌تواند خوش‌یمن و شیرین باشد.
خوردن آجیل زیر کرسی و نقل داستان «بابا خارکن»
در گذشته، رسم آن بوده که همه دوستان و خویشان دور کرسی می‌نشسته و بزرگ جمع، قصه «بابا خارکن» را برایشان تعریف می‌کرده است. در طول گوش‌دادن به قصه، همه با آجیل خوشمزه پذیرایی می‌شده‌اند.
داستان این پیرمرد خارکن هم پرامید و شادی‌آور است. در آن نقل می‌شود که پیرمردی فقیر با دخترش زندگی می‌کرده و کارش جمع‌آور خاروخاشاک و هیزم از بیابان بوده است. روزی در نزدیکی عید، هوا طوفانی می‌شود و تمام هیزم‌ها و خارهای جمع‌آوری‌شده او از بین می‌روند. پیرمرد بسیار ناراحت بوده و از خدا طلب کمک می‌کند. او آن‌قدر اشک می‌ریزد تا به خواب می‌رود. در خواب، کسی به او می‌گوید که مقداری آجیل بخرد و با تقسیم آن میان مردم، حاجتش را از خدا بگیرد. روز بعد، پیرمرد همین کار را می‌کند و در هنگام کار در صحرا با کوزه‌ای پر از طلا روبه‌رو می‌شود.
تعریف‌کردن این داستان تاحدی فلسفه پخش آجیل مشکل‌گشا یا همان چهارشنبه‌سوری را نمایان می‌کند. ضمن اینکه داستان جالبی درباره امید، گشاده‌دستی و تسلیم‌نشدن هم هست.
ترکیبات آجیل چهارشنبه سوری
درباره ترکیبات آجیل چهارشنبه سوری اختلاف نظرهایی وجود دارد اما هیچ‌کدام مانع از آن نمی‌شود که سفارش آجیل ندهید و بنا به سلیقه‌تان، بزم این شب دوست‌داشتنی را رنگین نکنید. در این بخش از مقاله به تمام ترکیبات این آجیل اشاره می‌کنیم:
۱. ترکیب چهارمغز
در ترکیب آجیل چهار مغز، چه دانه‌هایی یافت می‌شود؟
- گردو؛
- پسته؛
- بادام؛
- فندوق.
این چهار مغز هم خوشمزه و محبوب‌اند و هم خواص فراوانی دارند. وجود همه آنها در آجیل چهارشنبه‌سوری باعث می‌شود که مهمانانتان آزادی انتخاب داشته باشند و به‌سراغ گزینه دلخواهشان بروند. به‌طور کلی هم آجیل چهارشنبه سوری بسیار متنوع است و کمتر کسی پیدا می‌شود که هیچ موردی از آن را نپسندد.
۲. برگه زردآلو
برگه زردآلو با آن طعم خوشایند یادآور کودکی (البته برای بچه‌های دوران قدیم)، در ظرف آجیل چهارشنبه آخر سال خودنمایی می‌کند. برگه هم خوشمزه است و هم به ظرف آجیل رنگ‌ولعاب می‌دهد. خواص آن هم که نیاز به بازشماری و معرفی ندارند. این خوراکی خوش‌طعم فیبر زیادی دارد که برای تنظیم دستگاه گوارش مفید است.
۳. شکرپنیر
شکرپنیر هم از اعضای شیرین و خوشمزه آجیل چهارشنبه سوری است. رقابت تنگاتنگی هم میان آن و نقل آجیل وجود دارد. این خوراکی خوشمزه نوستالژیک است و بیشتر آن را به‌عنوان سوغات مشهد می‌شناسیم.
۴. نخودچی
نخودچی رفیق گرمابه و گلستان مویز یا کشمش است. عجیب نیست که در آجیل چهارشنبه آخر سال هم مویز/کشمش را تنها نمی‌گذارد و ترکیب خوشمزه همیشگی را در کنارش می‌سازد. این آجیل مقوی برای افرادی در سنین مختلف و وضعیت‌های گوناگون مناسب است.
۵. باسلوق
آماده‌کردن باسلوق در گذشته زمان زیادی نیاز داشته است. در اواسط پاییز، خانم‌های کدبانو شروع به آماده‌سازی آن می‌کردند تا برای عید نوروز و چهارشنبه‌سوری، حاضر شوند. باسلوق در ظرف آجیل چهارشنبه سوری از آن موارد پرطرفداری است که با استقبال زیاد روبه‌رو می‌شود.
۶. شاهدانه
شاهدانه سرشار از مواد مغذی است و البته خوردنش هم به‌شدت با لذت همراه می‌شود. دانه‌های برشته آن زیر دندان، درحالی‌که مشغول تفریح و پریدن از روی آتش چهارشنبه‌سوری هستید، کیف‌آور است.
۷. برنجک
برنجک از آجیل‌های خوشمزه و مقوی است. برای درست‌کردن آن، برنج را می‌جوشانند و مغزپخت می‌کنند. در گام بعدی هم برنج آبکش‌شده را خشک می‌کنند. زمانی که برنج‌ها به‌طور کامل خشک و برشته شدند، برای پیوستن به ظرف آجیل آماده خواهند بود. ترکیب برنجک با روغن، نمک و پودر پنیر هم خوشمزه می‌شود.
۸. مویز
مویز که حاصل خشک‌کردن انگور شاهانی است، وظیفه شیرین‌کام‌کردن شما در چهارشنبه‌سوری را به‌عهده دارد. ترکیب مویز با انواع آجیل‌های دیگر بسیار مطلوب است. نرمی و شیرینی آن در کنار تردی آجیل‌های دیگر خوشایند است.
۹. نقل
وجود نقل در آجیل چهارشنبه سوری هم بسیار دوست‌داشتنی است و باعث می‌شود که طعم شیرینی زیر زبان‌ها بیاید. بنا به سلیقه‌تان، نقل‌هایی با طعم‌های مختلف سفارش بدهید و شیرین‌کام باشید.
۱۰. کشمش
کشمش هم در ظرف آجیل چهارشنبه‌سوری‌ها دیده می‌شود. تفاوت کشمش و مویز در نوع انگوری است که برای درست‌کردنشان استفاده می‌شود. مویزها با انگورهایی دانه‌درشت‌تر تهیه می‌شوند. هردو شیرین و خوشمزه و یار مناسبی برای قرارگرفتن کنار نخودچی یا انواع دیگر آجیل هستند.
۱۱. توت خشک
وجود توت سفید خشک درمیان آجیل چهارشنبه‌سوری هم خوشایند است. این میوه خشک خوشمزه را در کنار چای میل کنید و لذت ببرید. تنوع آجیل چهارشنبه‌سوری بسیار زیاد است و همه را راضی نگه می‌دارد.
گزینه‌های دیگر برای ترکیب آجیل چهارشنبه سوری
در نقاط مختلف ایران، به‌جز مواردی که پیش‌تر به‌عنوان آجیل نام بردیم، از موارد زیر م در ترکیب آجیل چهارشنبه سوری استفاده می‌کنند. بیشتر این موارد دانه‌هایی است که در گذشته در پاییز و زمستان در دسترس بوده‌اند و مردم با بودادن آنها، خوراکی‌هایی مفرح و خوشمزه برای مراسمی مانند چهارشنبه‌سوری فراهم می‌کرده‌اند:
- تخم هندوانه؛
- تخم خربزه؛
- گندم بوداده.
چهارشنبه‌سوری را با آجیل و بی‌آجیل جشن می‌گیریم
انتخاب دقیق انواع آجیل شب عید و چهارشنبه‌سوری مهم نیست؛ مهم آن است که فرصتی برای دورهم‌بودن و رقم‌زدن خاطرات خوش فراهم کنید. به‌جای‌آوردن رسوم مختلف و حفظ سنت‌ها ارزش دارد. شاید گاهی‌اوقات، امکان برپایی جشن‌ها و مراسم به‌طور دقیق و با خوراکی‌های رنگارنگ ممکن نباشد اما سپری‌کردن اوقات بدون آنها نه از خوش‌یمنی و شادی باهم‌بودن کم می‌کند و نه از ارزش سنت‌های زیبای ایرانی. برای امسالتان چه برنامه‌ای دارید؟
دیدگاهتان را بنویسید