آب انبار باسیلیکا از دیدنی‌های تاریخی استانبول است. اگر بدانید قدمت این مکان به قرن ششم میلادی می‌رسد، بازدید از آن برایتان جذاب‌تر هم می‌شود. هدف از ساخت این آب انبار، تأمین آب کاخ بزرگ امپراتور بیزانس ژوستینیان و مناطق اطراف آن بوده است. در این مقاله، شما را با باسیلیکا آشنا می‌کنیم. اگر قصد سفر به استانبول را دارید، دیدن آن را از دست ندهید. اگر هم راهی سفر نیستید، دانستن از نقاط تاریخی کشورهای مختلف دید و درک بهتری از تاریخ و تمدن در اختیارتان قرار می‌دهد. با ما همراه باشید.
معنای باسیلیکا چیست؟
شاید ابتدا برایتان این سؤال پیش بیاید که باسیلیکا به چه معنا است و چرا به این آب انبار چنین نامی داده‌اند. این واژه از زبان لاتین گرفته شده و به‌معنای کاخ یا تالاری بزرگ است. در امپراتوری روم، در کنار کاخ شاهان، بناهای بزرگی با این عنوان هم می‌ساخته‌اند.
آشنایی با تاریخچه آب انبار باسیلیکا
پیش از ساختن باسیلیکا، آب انبار دیگری در مکان آن ساخته شده بود. آب انبار پیشین را کنستانتین اول بنا کرده بود و در حادثه‌ای آتش گرفت. پادشاه ژوستینیان با بازسازی آب انبار قبلی، شروع به توسعه آن کرد و باسیلیکا را ساخت.
آب موردنیاز آب انبار از منابع حوالی جنگل بلگراد و قنات‌های موجود در نزدیکی باسیلیکا تأمین می‌شد. نکته جالب توجه درباره این آب انبار، ساختار مهندسی‌اش بود. در سقف بنا و در گنبدهای هر بخش از آن، سیستمی برای تصفیه آب تعبیه شده بود.
پادشاهان برای اینکه از سلامت آب موجود در این مکان مطمئن شوند، ماهی‌هایی را در آب قرار می‌دادند. اگر ماهی زنده می‌ماند، یعنی آب مشکلی ندارد و سالم است. ماهی‌های موجود در آب به تصفیه و پاک نگه‌داشتن آب هم کمک می‌کردند.
ویژگی‌های آب انبار باسیلیکا چیست؟
مساحت این آب انبار به ۹هزار و ۸۰۰ متر مربع می‌رسد. در آن، حدود ۳۳۶ ستون وجود دارد که در ردیف‌های ۱۲تایی قرار گرفته‌اند. فضای داخلی باسیلیکا بسیار باشکوه و بزرگ است. در گذشته به آن، کاخ غرق‌شده هم می‌گفته‌اند. بعد از دوران شکوه امپراتوری روم، باسیلیکا مورد استفاده نبود و برای قرن‌ها مهروموم‌شده رها شد.
بسیاری از مردم در حوالی آن خانه ساختند و بعدتر هم عثمانی‌ها فقط برای آبیاری کاخ توپکاپی از آن استفاده می‌کردند. کم‌کم در زمان حکومت احمد سوم و عبدالحمیت دوم، این بنا بازسازی شد. خانه‌های ساخته‌شده در بالا و حوالی آن تخریب شدند و دوباره بازسازی شد.
باسیلیکا بزرگ‌ترین آب انبار استانبول است و ظرفیت جای‌دادن ۸۰هزار مترمکعب آب را در خود دارد. این بنا نوعی شگفتی در مهندسی است و ارزش فراوانی از ابعاد تاریخی و معماری دارد. این سرداب می‌توانست آب لازم برای کاخ توپکاپی را هم تأمین کند.
ساختار مهندسی سرداب
سقف و ستون‌های باسیلیکا طراحی بسیار مطلوب و اصولی دارد. وجود طاق‌های صلیبی و گنبدی باعث شده که در طول سالیان دراز، این بنا پابرجا بماند و تخریب نشود. ستون‌های پرشمار و مستحکم آن هم دلیل دیگری بر حفظش در طول سال‌های متمادی بوده‌اند.
۱۲ ردیف ستون در این آب انبار وجود دارد که هر ردیف شامل ۲۸ ستون می‌شود. فصله ستون‌ها از هم در حدود ۵ متر است. طراحی بخش‌های مختلف از جمله ستون‌ها و سرستون‌ها مطابق با اصول معماری یونان باستان است.
برخی از ستون‌های این بنا از بقایای بناهای قدیمی دیگر آورده شده‌اند. مورخان و محققان معتقدند که به‌احتمال زیاد، برخی از این ستون‌ها بقایایی از خرابه‌های معابد قدیمی امپراتوری روم هستند که به ترکیه آورده شده‌اند.
- دیوارها؛ ضخامت دیوارهای سرداب ۴ متر است و از جنس آجرنسوز هستند. این دیوارها پوشش ضدآب هم دارند تا دچار پوسیدگی نشوند.
- پله‌ها؛ باسیلیکا ۵۲ پله سنگی دارد و در بازدید از آن باید آن‌ها را بپیمایید.
ستون میدوسا
در شمال غربی آب انبار، ستونی موسوم به میدوسا وجود دارد که شبیه به سر یک انسان است. این مجسمه سر به‌حالت وارونه روی زمین قرار دارد و نمودی از چهره مدوزا یا میدوسا است. مدوسا چهره‌ای اساطیری در یونان باستان است که به هرکس نگاه می‌کرده، بدل به سنگ می‌شده است.
به نظر می‌رسد که این ستون در دوران اوج استفاده از باسیلیکا و در زمان رومی‌ها در آن ساخته شده است. علت اینکه مجسمه و پایه ستون میدوسا برعکس است هم ریشه در اساطیر یونانی دارد. در افسانه‌ها آمده که موجوداتی هیولاشکل به‌نام گورگون‌ها وجود داشته‌اند. برای دفع قدرت نگاه نحس آن‌ها، پایه ستون مجسمه‌ای برعکس ساخته می‌شده‌اند.
نگهداری و مرمت آب انبار
استانبول زلزله‌خیز است و با ساخت‌وسازهایی که در زمین آن انجام می‌شود، آثاری مانند باسیلیکا در خطر هستند. برای مقاوم‌سازی این بنای قدیمی و ارزشمند، پروژه‌ای پنج‌ساله ترتیب داده شده بود. در طول این پروژه، تلاش براین بوده که آب انبار مرمت شود تا در مقابل فشارهای مختلف دوام بیاورد.
پروژه مرمت و تقویت بنا باعث شد که نکاتی درباره آن کشف شود. برای مثال، مشخص شد که لوله‌هایی از این آب انبار به‌سمت نقاطی دیگر مانند مسجد ایاصوفیه متصل است. در این پروژه، تغییراتی در آب انبار ایجاد شد که امکان تماشای سنگفرش‌های تاریخی بنا را برای بازدیدکنندگان مقدور می‌کند.
برگزاری نمایشگاه در باسیلیکا
فضای بی‌نظیر این آب انبار بزرگ و باشکوه بستر مناسبی برای برگزاری نمایشگاه‌های هنری است. بسیاری از هنرمندان ترک از جمله علی آبای اوغلو و یاسمین اصلان باکیری در این مکان، نمایشگاه‌هایی از آثار هنری خود برگزار کرده‌اند. آن‌ها مجسمه‌ها و هنرهای تجسمی‌شان را درمیان ستون‌های باسیلیکا در معرض دید عموم قرار داده‌اند.
کافه باسیلیکا
در نزدیکی ورودی آب انبار، کافه‌ای قرار دارد که بازدیدکنندگان می‌توانند در آن کمی استراحت کنند. بعد از کمی استراحت در آن، به بازدید خود ادامه خواهید داد. در این کافه شیرینی و نوشیدنی‌های دل‌چسبی مانند چای سِرو می‌شود.
بهترین زمان برای سفر
بهترین زمان پرواز تهران استانبول پاییز و بهار است. آب انبار همیشه فضایی مرطوب دارد و اگر بتوانید در یکی از این دو فصل به بازدید آن بروید، اوقات بهتری خواهید داشت.
قیمت ورودی آب انبار باسیلیکا چقدر است؟
برای بازدید از آب انبار باسیلیکا باید ورودی پرداخت کنید. نرخ قیمت بازدید هم به این شرح است:
- ۶۰۰ لیره ترکیه برای گردشگران خارجی.
- ۸۰ لیره ترکیه برای بومیان.
آدرس آب انبار باسیلیکا استانبول
برای رفتن به آب انبار باسیلیکا باید به منطقه فاتح در استانبول بروید. در آنجا، محله‌ای به‌نام سلطان احمد وجود دارد که در ۱۵۰متری جنوب غربی مسجد معروف ایاصوفیه واقع است. از آنجا، راهی محله علم‌دار شوید و در خیابان یرتابان به باسیلیکا برسید.
روش‌های دسترسی به باسیلیکا
راه‌های مختلفی برای رفتن به آب انبار وجود دارد:
- تراموا؛ اگر قصد استفاده از تراموا را دارید، باید به ایستگاه سلطان احمد و گلهانه بروید.
- اتوبوس؛ با اتوبوس، مسیر رسیدن به باسیلیکا از فاتح تا آب انبار حدود ۱۸ دقیقه طول می‌کشد.
- پیاده؛ از میدان سلطان احمد و با پیاده‌روی از بازار بزرگ استانبول، حدود ۲۵ دقیقه طول می‌کشد که به باسیلیکا برسید.
- تاکسی؛ امکان استفاده از تاکسی برای رفتن به باسیلیکا هم هست، اما این روش پیچیده و گران است و توصیه نمی‌شود.
نکاتی درباره بازدید از باسیلیکا
- ساعات کار باسیلیکا: شما می‌توانید هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۱۰ شب از آب انبار باسیلیکا دیدن کنید.
- ورودی‌های آب انبار: باسیلیکا فقط یک ورودی اصلی دارد که در نزدیکی ایاصوفیه در خیابان یرتابان واقع شده است.
- بازدیدکنندگان باسیلیکا در سال: سالانه حدود ۲٫۲ میلیون گردشگر از آب انبار باسیلیکا بازدید می‌کنند. این رقم قابل توجه است و نشان می‌دهد که این مکان ارزش دیدن دارد.
جاهای دیدنی نزدیک به آب انبار باسیلیکا
سرداب استانبول یا همان آب انبار باسیلیکا دیدنی است و در نزدیکی شماری از مهم‌ترین آثار باستانی و تاریخی شهر قرار دارد. از باسیلیکا می‌توانید به این نقاط هم سری بزنید و دیدن کنید:
- موزه باستان‌شناسی؛
- مسجد سلطان احمد؛
- حمام خرم سلطان؛
- مسجد ایاصوفیه؛
- کاخ توپکاپی؛
- موزه فرش.
در آخر
در گردش در استانبول، امکان ترتیب‌دادن برنامه‌های متنوع وجود دارد. علاوه‌بر بازدید از مکان‌های تفریحی و طبیعی، با انبوهی از آثار تاریخی جذاب روبه‌رو می‌شوید. این شهر داستان‌های زیادی از تاریخ و گذشته برایتان دارد. سرزدن به مکان‌هایی مانند آب انبار باسیلیکا، لمس تاریخ از فاصله‌ای بسیار نزدیک است و در خاطرتان ماندگار می‌شود.
منبع: lonelyplanet و basilicacistern
دیدگاهتان را بنویسید