احتمالا نام عالی قاپو را به عنوان یکی از دیدنی‌های شهر اصفهان زیاد شنیده‌اید. ساختمانی جذاب که یکی از شاهکارهای معماری ایران بوده و در سمت غربی میدان نقش جهان قرار گرفته‌است. این کاخ تاریخچه و معماری جذابی دارد و از این نظر توانسته‌است نظر مردم را به خود جلب کند. در این مطلب می‌خواهیم به معرفی کاخ عالی قاپو و آشنایی با قسمت‌های مختلف آن بپردازیم.
کاخ عالی قاپو، شاهکاری از هنر ایرانی
روبه‌روی مسجد شیخ لطف‌الله در میدان نقش جهان اصفهان، یک ساختمان جذاب و دیدنی ساخته شده‌است که مردم آن را با نام عالی قاپو می‌شناسند. بنای این مکان، مربوط به عصر صفوی و اوایل قرن یازدهم هجری بوده‌است و کاخ عالی قاپو نامی است که صفویان روی آن گذاشتند.
اگرچه تاریخ دقیق ساخت عالی قاپو مشخص نیست، اما احتمالا با شروع ساخت مسجد شیخ لطف الله، این بنا نیز احداث شده‌است. عالی قاپو ۵ مرحله معماری داشته و نزدیک به ۷۰ تا ۱۰۰ سال طول کشیده‌است تا به ساختمان امروزی تبدیل شود.
این ساختمان در گذشته مربوط به ورودی دولتخانه‌ی صفوی بوده‌است و در اولین روزهای ساخت آن، ظاهری بسیار ساده داشته‌است. در واقع نقش اصلی آن ورود به ساختمان‌هایی بوده که در میدان نقش جهان قرار داشتند. این سازه تنها یک مکعب مستطیل بزرگ و دارای دو طبقه بود. اما در طی مراحل مختلف، بخش‌های دیگر نیز به آن اضافه شد و در نهایت تبدیل به ساختمانی شده‌است که ما امروز می‌بینیم.
پس از دوره‌ی صفویان، صدمات زیادی به این کاخ وارد شد، اما در دوران قاجار، به دلیل تبدیل شدن به محل سکونت حاکم اصفهان، دوباره مرمت شد و در عین حال تغییرات زیادی نیز روی آن صورت گرفت. به عنوان مثال کتیبه‌های شرقی و الواح خط نگاشته به آن اضافه شدند.
آخرین بازسازی عالی قاپو، در سال ۱۳۸۴ بود که به مدت ۲ سال طول کشید و قسمت‌های مختلفی مانند نرده‌های چوبی و ایوان ستوندار نیز به آن اضافه شد.
ساختمان و قسمت‌های مختلف عالی قاپو
این عمارت از بخش‌های مختلفی تشکیل شده و یک نمونه اصیل از طراحی‌های مربوط به دوران صفویان است. ساخت بنای کاخ و سر در ورودی که قسمت مهمی در ساختمان به حساب می‌آید، در دوران شاه عباس اول، دوم و شاه سلطان حسین انجام شده‌است.
با نزدیک شدن به سر در این بنا، یک کتیبه می‌بینید که عبارت “انا مدینه العلم و علی بابها” روی آن نوشته شده و در دو سمت مخالف آن نیز، دو سکوی سنگی قرار گرفته‌است. ساختمان اصلی بنا، طاق‌های جناغی دارد که کمی جلوتر از قسمت‌های کناری‌اش قرار گرفته‌اند. زمانی که فردی در هر یک از گوشه‌های این جناق‌ها می‌ایستد، فردی که در کنج رو‌به‌روست صدایش را بسیار شفاف و بلند می‌شنود. این ویژگی به دلیل آکوستیکی بودن فضاست.
از درب ورودی که عبور کنید، به طبقه همکف می‌رسید. در این بخش از ساختمان دو پلکان مارپیچی با ۹۴ پله قرار گرفته‌است که شما را به طبقات بالایی هدایت می‌کنند. این پلکان مخصوص خدمتکاران بوده‌است. اما به دلیل ساکن شدن پادشاهان در این کاخ، یک پلکان دیگر نیز در یکی از اتاق‌های همکف ساخته‌شد. برای زیباتر شدن این پلکان نیز از کاشی‌های هفت‌رنگ با رنگ زرد و لاجوردی استفاده شده‌است که باعث جذابیت چند برابری آن شده‌است.
طبقه بالایی کاخ نیز خود به تنهایی، سه طبقه دارد که هر کدام دو قسمت هستند و به همین دلیل روی هم رفته ۶ طبقه را در آن‌ها می‌بینیم. البته در هر زاویه از ساختمان که بایستید احتمالا تعداد طبقات مختلفی را مشاهده خواهید کرد. دو طبقه از نمای شرقی، ۵ طبقه از نمای غربی و ۷ طبقه از سمت راه‌پله…
در طبقه سوم این ساختمان ۱۸ ستون چوبی دیده می‌شود که هر کدام دارای ارتفاع ۲۸ متری هستند. در قسمت میانی این ستون‌ها نیز یک حوض دیده می‌شود که از جنس مسی است. معماری جالبی که در این حوض وجود داشت باعث می‌شد تا آب با دم و بازدهم هوا، خارج شود بنابراین محیط طبقات بالایی را خنک می‌کرد.
اما قسمت مهم دیگری که در معماری و ساخت عالی قاپو به آن توجه شده، تالار موسیقی است که در طبقه آخر آن قرار گرفته‌است. طراحی این قسمت شبیه به چلیپا، صلیب ایرانی یا صلیب آریایی بوده‌است و نزدیک به ۶۳ مترمربع مساحت دارد. با ورود به این قسمت شاهد تصاویری زیبا از جام و ساز حک شده روی دیوارها خواهید بود که آن را برای تصویربرداری و عکاسی مناسب ساخته‌است. به جز این زیبایی، معماری و ساخت آن نیز به گونه‌ای است که باعث می‌شود، صدای موسیقی در فضای آن کاملا بپیچد.
در نهایت نیز ایوان عالی قاپو، بخش‌های مختلفش را کامل می‌کند. در گذشته پادشاهان، برای دیدن مسابقات مختلف و مراسمی که در داخل نقش جهان انجام می‌شد، از این فضا استفاده می‌کردند.
زیبایی بیش از اندازه عالی قاپو
بیشترین شهرت عالی قاپو، در طراحی و نقش و نگارهایی است که در آن به‌کار رفته‌است. در تمام قسمت‌های این عمارت، طراحی‌های سنتی و ایرانی دیده می‌شود که به دست هنرمندان ایرانی ایجاد شده‌است و چشم‌ها را به خود خیره می‌کند. در هر طبقه یک طراحی متفاوت را خواهید دید، همچنین گچ‌کاری و نقاشی‌های زیبا در قسمت‌های مختلف آن قرار گرفته‌است. در طبقات اول، دوم، چهارم و پنجم نقش و نگار ایرانی و سنتی و در طبقات سوم و ششم، نقاشی های مدرن دیده می‌شود.
در تالار موسیقی نیز گچ‌بری‌های سه‌بعدی و برجسته و همچنین حکاکی جام‌ها و وسایل موسیقی زیادی به چشم می‌خورد و می‌توان گفت نسبت به دیگر قسمت‌های کاخ کمی متفاوت‌تر است.
بخش داخلی عمارت با فرش‌هایی پوشیده شده‌است که پر از نقش و نگارهای زیبا هستند. به جز این، در فضای آن نیز تزئینات مقرنس دیده می‌شود که از ۳ تا چند ضلعی و مدور هستند. همچنین در نقاشی‌های درونی آن تذهیب با طلاکاری دیده می‌شود.
بخشی از نقش و نگارهای داخلی کاخ، توسط رضا عباسی که یکی از هنرمندان مشهور در دوره‌ی صفویان بود، انجام شده که البته قسمت‌های زیادی از آن آسیب دیده‌است.
تزئینات و زیبایی‌های عالی قاپو تنها مخصوص به بخش داخلی آن نبوده و در قسمت‌های بیرونی آن نیز این زیبایی‌ها به چشم می‌خورد. در این قسمت شاهد کاشی‌های هفت رنگ، خطوط اسلیمی، گچ‌بری و نقاشی‌هایی از گل خواهید بود که باعث شده، زیبایی عمارت چند برابر شود. برای گچ‌بری در این دوره از سنگ کشته بری استفاده می‌شد که بسیار ظریف و هنرمندانه بود و از دور شبیه به یک تابلوی نقاشی دیده می‌شد و به نوع گچ‌بری آن نیز تنگ‌بری می‌گفتند.
دیدنی‌های اطراف عالی قاپو
سعی کنید بازدید از عالی قاپو را در ساعات ابتدایی روز انجام دهید تا بتوانید از دیگر بناهایی که در نزدیکی آن واقع شده‌است نیز دیدن کنید. در میان این اماکن دیدنی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- مسجد شیخ لطف الله: در شرق بنا واقع شده و بدون صحن و مناره و کاشی‌کاری، یکی از بناهای دیدنی در نقش جهان است.
- سر در قیصریه: در ضلع شمالی نقش جهان واقع شده‌است و شما را به سمت بازار سنتی اصفهان هدایت می‌کند.
- مسجد شاه: در جنوب میدان نقش جهان واقع شده و طراحی آن مخصوص دوران صفویه است.
- میدان عتیق یا امام علی: در نزدیکی شمال شرقی میدان قرار گرفته و یکی از قدیمی‌ترین مناطق اصفهان است.
- کاخ هشت بهشت: در حد فاصل عالی قاپو و زاینده‌رود واقع شده‌است.
- عمارت چهل ستون: زیباترین عمارت تاریخی در اصفهان به حساب می‌آید.
چگونه به عالی قاپو برویم؟
برای دسترسی به کاخ عالی قاپو، باید خود را به میدان نقش جهان برسانید. بهترین انتخاب، ماشین شخصی یا استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی است. اتوبوس‌های خطی اصفهان، شما را به میدان امام حسین می‌برند و پس از آن با کمی پیاده‌روی می‌توانید به عالی قاپو برسید. اگر مترو را انتخاب کنید هم باید در میدان امام حسین پیاده شوید. تاکسی‌های اینترنتی و پیک موتوری آنلاین مانند اسنپ هم گزینه‌ی مناسبی برای رفتن به عالی قاپو هستند.
زمان بازدید از عمارت عالی قاپو
عالی قاپو در تمام طول سال به جز روزهای ۱۴ خرداد، ۲۱ رمضان، تاسوعا و عاشورای حسینی، ۲۸ صفر و ۲۵ شوال یا در زمان نماز جمعه و اعتکاف باز است و اجازه بازدید را می‌دهد. البته تنها از ساعت ۹ صبح تا ۱۶:۳۰ می‌توانید به آن مراجعه کنید.
هتل های نزدیک عالی قاپو
برای اقامت در اصفهان، بهتر است مکان‌هایی را انتخاب کنید که به اماکن دیدنی نزدیک‌تر هستند. برای رزرو هتل در اصفهان می توانید از سرویس هتل اسنپ استفاده کنید. در میان اقامتگاه‌های نزدیک عالی قاپو می‌توانیم به اسامی زیر اشاره کنیم:
- هتل آپارتمان پارتیکان اصفهان
- هتل گنبد مینا
- بوتیک هتل هنر
- اقامتگاه سنتی کریاس اصفهان
سفر به اصفهان و بازدید از زیبایی‌هایش
اصفهان جاذبه‌های تاریخی زیادی دارد و عالی قاپو تنها یکی از آن‌هاست. برای سفر به اصفهان، ماشین شخصی بهترین گزینه است، اما می‌توانید وسایل حمل و نقل دیگر مانند اتوبوس، قطار یا هواپیما را هم انتخاب کنید. بهتر است قبل از سفر از طریق سرویس بلیت سفر اسنپ و سرویس رزرو هتل اسنپ، وسیله سفر و محل اقامت خود را مشخص کنید تا بتوانید تجربه بهتری را از سفر خود داشته باشید. اگر شما هم قبلا به عالی قاپو رفته و از زیبایی‌های آن دیدن کرده‌اید، تجربیات خود را از فضای آن با ما به اشتراک بگذارید.
دیدگاهتان را بنویسید